Σε μια μικρή αίθουσα των δικαστηρίων της πρώην σχολής Ευελπίδων, αρχίζει η δίκη για τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι τον Ιούλιο του 2018, κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους περισσότερα από 100 άτομα. Συγκεκριμένα, στο εδώλιο του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου της Αθήνας, θα καθίσουν προκειμένου να δώσουν εξηγήσεις για κατηγορίες σε βαθμό πλημμελήματος 21 άτομα, όπως αποφάσισε με βούλευμά του συμβουλίου Εφετών της Αθήνας.
Η πολύκροτη αυτή υπόθεση, που σημάδεψε την κοινή γνώμη αλλά και την πολιτική ζωή του τόπου, οδηγείται προς εκδίκαση ενώπιον ποινικού δικαστηρίου, έπειτα από 4,5 τέσσερα χρόνια εισαγγελικών και ανακριτικών ερευνών αλλά και πολλές νομικές διαφωνίες σχετικά με το νομικό χαρακτηρισμό των επίδικων πράξεων.
Ειδικότερα, με το βούλευμα που εξέδωσε του Συμβουλίου Εφετών της Αθήνας ενώπιον του ποινικού δικαστηρίου παραπέμπονται να δικαστούν 21 άτομα για λάθη και παραλείψεις στην πρόληψη και την κατάσβεση της πυρκαγιάς αλλά και τους χειρισμούς που έγιναν με σκοπό τη διάσωση των ανθρώπινων ζωών.
Μεταξύ των κατηγορουμένων είναι αυτοδιοικητικοί παράγοντες και στελέχη της Περιφέρειας, όπως η πρώην περιφερειάρχης Αττικής, Ρένα Δούρου, δήμαρχοι της περιοχής, στελέχη της Πολιτικής Προστασίας, της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και της Αστυνομίας, όπως και ο ηλικιωμένος άνδρας που προκάλεσε την πυρκαγιά. Οι εν λόγω κατηγορούμενοι θα δικαστούν για τα αδικήματα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή δια παραλείψεως από υπόχρεους και μη, αλλά και της πρόκλησης σωματικών βλαβών κατά συρροή. Για εμπρησμό από αμέλεια θα δικαστεί επιπλέον και ο ηλικιωμένος που προκάλεσε την φονική πυρκαγιά. Αντίθετα, με το ίδιο βούλευμα απαλλάχθηκαν από κάθε κατηγορία τρεις αστυνομικοί, οι οποίο αρχικά είχαν κατηγορηθεί για την υπόθεση.
Πολύμηνη διαδικασία
Η εκδίκαση της πολύκροτης αυτής υπόθεσης αναμένεται να είναι πολύμηνη, δεδομένου του όγκου της δικογραφίας, των δεκάδων μαρτύρων που θα καταθέσουν στο ακροατήριο και των συνηγόρων πολιτικής αγωγής και υπεράσπισης. «Αγκάθι» στις συνθήκες διεξαγωγής της ακροαματικής διαδικασίας αναμένεται να αποτελέσει η αίθουσα που έχει επιλέγει για την εκδίκαση της υπόθεσης, η οποία είναι πολύ μικρή για να χωρέσει τους παράγοντες της δίκης, τους κατηγορούμενους, τους μάρτυρες, τους δικηγόρους και τους συγγενείς όσων χάθηκαν κατά το πέρασμα της πύρινης λαίλαπας. Αρκεί να αναφερθεί ότι μόνο οι μάρτυρες που έχουν κληθεί να καταθέσουν στο ακροατήριο ανέρχονται σε 213!
Όπως είχε γράψει το «L&O» στη δικογραφία που έχει σχηματιστεί για την υπόθεση, και οποία απαριθμεί χιλιάδες σελίδες, περιέχονται μαρτυρίες και στοιχεία, που αποτυπώνουν το σκηνικό χάους, που επικράτησε το απόγευμα της 23ης Ιουλίου του 2018 στο Μάτι, όταν ξέσπασε η πύρινη λαίλαπα. Από τα στοιχεία αυτά διαφαίνεται η πλήρης έλλειψη σχεδίου διάσωσης των ανθρώπων που εγκλωβίστηκαν στο Μάτι, χωρίς κανείς αρμόδιος να αναλάβει έστω τη διαχείριση της κυκλοφορίας για να απεγκλωβιστούν παραθεριστές και κάτοικοι. Διαφαίνεται ακόμη η έλλειψη χειριστών τηλεφωνητών, η έλλειψη συνεννόησης των αρμοδίων και κυρίως η ανυπαρξία σχεδίου διάσωσης ανθρώπων.
Ενδεικτικά, το βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών για το Μάτι, αναφέρει για μερίδα εκ των βασικών κατηγορουμένων της υπόθεσης:
1. Ο τότε αρχηγός της Πυροσβεστικής Σωτήρης Τερζούδης «δεν μερίμνησε πρωτίστως, όπως όφειλε για την προληπτική εναέρια επιτήρηση, για την μεταστάθμευση εναέριων μέσων λόγω καιρικών συνθηκών, με αποτέλεσμα τρία από τα πλέον αξιόπιστα επιχειρησιακά ελικόπτερα να μη μπορούν να απογειωθούν την κρίσιμη στιγμή». Ακόμη, οι δικαστές αναφέρουν στο βούλευμά τους, ότι ο συγκεκριμένος κατηγορούμενος «ενέκρινε λανθασμένες επιχειρησιακά εκτροπές εναέριων μέσων πυρόσβεσης σε άλλες περιοχές που δεν παρουσίαζαν κίνδυνο, όπως Σουσάκι – Καλαμάκι – Ίσθμια Κορινθίας για να επιχειρήσουν στις εγκαταστάσεις της motor oil». Επιπρόσθετα, κατά τους δικαστές ο τότε Αρχηγός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας: «Δεν πρότεινε – εισηγήθηκε την απομάκρυνση (πολιτών και κατοίκων) από την περιοχή (…). Επιπλέον, δεν υπήρξε συντονισμός ούτε ενημέρωση των τοπικών φορέων, της ΕΛ.ΑΣ. ακόμα και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, ούτως ώστε να συνδράμουν αποτελεσματικά στη διάσωση των κατοίκων, αλλά αντίθετα, λόγω έλλειψης ενημέρωσης για το μέγεθος και την κατεύθυνση της φωτιάς και τον αιφνιδιασμό των κατοίκων, δημιουργήθηκε κυκλοφοριακή συμφόρηση στους στενούς δρόμους στο Μάτι από τα οχήματα που κινούνταν σε σημεία του εσωτερικού οδικού δικτύου, στα οποία κινήθηκαν οι οδηγοί που βρίσκονταν στην περιοχή και χρησιμοποίησαν το εσωτερικό οδικό δίκτυο για την διαφυγή τους, που είχε αποτέλεσμα τον εγκλωβισμό των οδηγών και συνεπιβατών τους οι οποίοι κινούνταν στα «τυφλά», χωρίς κατάλληλες κατευθυντήριες οδηγίες …».
2. Ο τότε υπαρχηγός Επιχειρήσεων του Πυροσβεστικού Σώματος, Βασίλης Ματθαιόπουλος «ενώ γνώριζε ότι υπήρχε δείκτης επικινδυνότητας 4 για πυρκαγιά στην περιοχή της Αττικής «δεν έλαβε τα απαραίτητα μέτρα σε επίπεδο πρόληψης και έκτακτης ανάγκης» και «δεν φρόντισε να υπάρχει επαρκής εναέρια επιτήρηση στην Αττική από τις πρώτες επικίνδυνες από άποψη πυρκαγιών ώρες (…) ούτε εκμεταλλεύτηκε επιχειρησιακά τη νεοσύστατη υπηρεσία μη επανδρωμένων αεροσκαφών drones, τα οποία μπορούν να κάνουν 24ωρη επιτήρηση, έχουν κάμερες και δίνουν άμεσες πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο στο Ε.Σ.Κ.Ε».
3. Ο τότε Διοικητής του Ε.Σ.Κ.Ε., Ιωάννης Φωστιέρης «ενώ γνώριζε ότι η πυρκαγιά στο Καλαμάκι Ισθμού ήταν έρπουσα σε θάμνους και η κατάσταση ήταν ελεγχόμενη», ζήτησε το ελικόπτερο τύπου S-64 να φύγει από Νταού Πεντέλης και να κατευθυνθεί προς τις εγκαταστάσεις της MOTOR OIL.
4. Ο πρώην αρχηγός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και τότε Διοικητής της Ε.Μ.Α.Κ. Στέφανος Κολοκούρης «δεν μερίμνησε να εκτελέσει άμεσα την εντολή, ώστε να βρεθεί τουλάχιστον στις 18.00 ή το ταχύτερο δυνατόν στον τόπο της πυρκαγιάς και να τεθεί επικεφαλής σχέδιο διάσωσης των πολιτών που κινδύνευαν, αλλά αντιθέτως παρέμεινε στην πυρκαγιά της Κινέττας μέχρι τις 19:59, ακολούθως μετέβη στις εγκαταστάσεις της ΕΜΑΚ στην Μαγούλα, αναχώρησε από εκεί μετά τις 20:30 και αφίχθη με μεγάλη καθυστέρηση στην περιοχή του συμβάντος στις 21:30. (…)». Ακόμη, «δεν συνέδραμε με αποτελεσματικό τρόπο στην απομάκρυνση των πολιτών και όταν πια η απομάκρυνση δεν ήταν εφικτή, δεν συνέβαλε ουσιαστικά σε επιχείρηση διάσωσης».
5. Η πρώην περιφερειάρχη Αττικής Ρένα Δούρου «δεν συγκάλεσε έγκαιρα το έκτακτο Σ.Ο.Π.Π., το οποίο και συνεδρίασε τελικά στις 20:30, αφού η πυρκαγιά είχε πλέον αυτοκατασβεστεί» ενώ «δεν εισηγήθηκε έγκαιρα στο γενικό γραμματέα πολιτικής προστασίας την έκδοση απόφασης κήρυξης της περιοχής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Αγωγές αποζημίωσης
Στο ποινικό δικαστήριο σήμερα αναμένεται να παραβρεθούν δεκάδες συγγενείς θυμάτων, οι οποίοι έχουν εγείρει και αστικές αξιώσεις. Μάλιστα, η συζήτηση της πρώτης ομαδική προσφυγή θυμάτων της πυρκαγιάς για αποζημιώσεις 8,5 εκατ. ευρώ, αναμένεται να διεξαχθεί στα τέλη του ερχόμενου Νοεμβρίου στο Τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών.
Πρόκειται για την πρώτη ομαδική προσφυγής 27 θυμάτων και συγγενών θυμάτων της καταστροφικής πυρκαγιάς, η οποία μάλιστα είχε αρχικά προσδιοριστεί τον περασμένο Μάιο. Όμως η εκδίκασή της αναβλήθηκε καθώς δεν κατέθεσαν φάκελο (στοιχεία, κ.λπ.) το Πυροσβεστικό Σώμα και οι Δήμοι Μαραθώνα, Ραφήνας-Πικερμίου και Πεντέλης. Το γεγονός αυτό είχε προκαλέσει την αντίδραση των προσφευγόντων, καθώς τέσσερα και πλέον χρόνια μετά την καταστροφή αναμένουν ακόμη δικαίωση.
Συνολικά στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών έχουν προσφύγει 27 πολίτες οι οποίοι διεκδικούν μεταξύ άλλων αποζημιώσεις περίπου 8,5 εκ. ευρώ για ηθική βλάβη, ψυχική οδύνη και υλικές καταστροφές που υπέστησαν από την πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική. Οι «27» στρέφονται κατά του Ελληνικού Δημοσίου, της περιφέρειας Αττικής και των Δήμων Μαραθώνος, Ραφήνας – Πικερμίου και Πεντέλης, αποδίδοντάς τους μεταξύ άλλων σοβαρά επιχειρησιακά λάθη, έλλειψη της προβλεπόμενης προληπτικής εναέριας επιτήρησης, καθυστερημένη κινητοποίηση, κ.λπ.
