Μορφή χιονοστιβάδας μοιάζει να αποκτούν το τελευταίο διάστημα τα περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων με την εκπαιδευτική κοινότητα να αισθάνεται αβοήθητη από το κράτος σε ό,τι αφορά στην αντιμετώπιση του προβλήματος που μαστίζει την ελληνική κοινωνία.
Ειδικοί επιστήμονες μιλώντας στο ThessToday “ξετυλίγουν τον μίτο” της πρώιμης βίας των μαθητών την οποία, όπως προκύπτει, εκκολάπτουν μεταξύ άλλων και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η Ευρυδίκη Παπαχρήστου είναι μία από τις φωνές που καθημερινά αποτελούν το πρώτο “καταφύγιο” ανήλικων και εκπαιδευτικών που θα τηλεφωνήσουν στην τηλεφωνική γραμμή SOS 1056 στο “Χαμόγελο του Παιδιού”. Με την ιδιότητα της Ψυχολόγου, τονίζει πως πάντα υπήρχε βία μεταξύ ανηλίκων. Η νοηματοδότηση που δίνουμε σε κάθε φαινόμενο σχετίζεται με το πλαίσιο μέσα στο οποίο συμβαίνει. Παλαιότερα δίνονταν λιγότερη σημασία σε αντίστοιχα περιστατικά. “Από τη στιγμή που φωτίζεις ένα περιστατικό και αυτό λαμβάνει διαστάσεις πρέπει να βρεις και τους τρόπους που θα το αντιμετωπίσεις. Στις μέρες μας έχουν έρθει στην επιφάνεια όλο και περισσότερα περιστατικά. Από τη μία τρομάζουμε. Από την άλλη όμως σκεφτόμαστε πως πλέον δίνεται το βήμα στα άτομα που έχουν υποστεί μια βίαιη συμπεριφορά από κάποιον συνομήλικό τους, να μιλήσουν για αυτό που έζησαν και να λάβουν τη βοήθειά μας” εξηγεί η κ. Παπαχρήστου.
“Η βία στις μέρες μας έχει αλλάξει. Ακόμη και ο τρόπος που εκφράζονται τα παιδιά. Αυτό σχετίζεται ανάμεσα σε άλλα και με την έκθεση των παιδιών σε βίαιες σκηνές, όπως στο tik tok. Τα παιδιά δεν μπορούν πλέον να διαχειριστούν τον όγκο των πληροφοριών που δέχονται. Η πρόθεση όμως του θύτη είναι πάντα ίδια. Στοχευμένη επιθετική συμπεριφορά προς ένα παιδί με συχνότητα” σημειώνει η ψυχολόγος.
Ομάδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που μέσω αυτών εκκολάπτονται οι ιδέες για μια επίθεση σε βάρος ενός παιδιού
Σύμφωνα με την ειδικό πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο για το οποίο φέρουν ευθύνες η οικογένεια, το σχολείο, τα πρότυπα που καλλιεργούνται. Οι θύτες μπαίνουν σε μια διαδικασία να επικοινωνήσουν τα βίαια κατορθώματα τους. Παλιότερα επιδίωκαν να ασκήσουν βία μπροστά σε άλλα άτομα. “Θέλουν να υπάρχει κοινό για να αποδείξουν πως υπερισχύουν έναντι του εκάστοτε θύματος. Πλέον στις μέρες μας αυτή τη δυνατότητα την προσφέρουν πολύ εύκολα τα social media. Πολλές φορές δεχόμαστε πληροφορίες ότι υπάρχουν ομάδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που μέσω αυτών εκκολάπτονται οι ιδέες για μια επίθεση σε βάρος ενός παιδιού. Ξεκινά και καταλήγει στο διαδίκτυο με τις διαστάσεις να είναι ανησυχητικές. Η αναπαραγωγή των βίντεο κάποιες φορές λειτουργεί και ως πρότυπο για να γίνει μια επίθεση” καθιστά σαφές η κ. Παπαχρήστου.
Η ευκολία ή δυσκολία με την οποία θα ξεπεράσει το θύμα μια βίαια συμπεριφορά έχει να κάνει με το πόσο άμεσα θα το επικοινωνήσει και τ’ι νόημα θα του δώσει, υπογραμμίζει η ειδική ψυχολόγος. Πρέπει να βρει ένα άτομο που θα το ακούσει προσεκτικά και δεν θα το πιέσει. Το κομμάτι του σχολικού εκφοβισμού αφού ξεπεραστεί χρειάζεται μια πλαισίωση τόσο για το θύμα (τι θα κάνει από εδώ και στο εξής για την αυτοπροστασία του) όσο και για το θύτη αλλά και τους παρατηρητές αυτών των γεγονότων. Το περιστατικό δε διαδραματίζεται μόνον ανάμεσα στο θύμα και στο θύτη, αλλά και στους παρατηρητές κάτι το οποίο συχνά ξεχνάμε, αναλύει η ειδικός.
“Από την πρώτη στιγμή οφείλουμε να αναγνωρίσουμε όταν ένα άτομο πάει να μας επικοινωνήσει κάτι, το πόσο δύναμη και θάρρος χρειάζεται. Πολλά από τα θύματα φοβούνται τις αντιδράσεις των γονέων τους. Οφείλουμε να δώσουμε χώρο και χρόνο στα άτομα που έχουν πέσει θύματα βίαιας συμπεριφοράς. Δεν χρειάζεται να κάνουμε ερωτήσεις για το περιστατικό” αναφέρει η κ. Παπαχρήστου και προσθέτει: “Μιλάμε για μικρά παιδιά που έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους προς τους συνομηλίκους τους αλλά και προς τους μεγαλύτερους. Πιστεύουν μάλιστα ορισμένες φορές πως ακόμη και αν εκμυστηρευτούν στον γονέα ή στον εκπαιδευτικό αυτό που έζησαν, δε θα αλλάξει κάτι”.
Οι εκπαιδευτικοί πολλές φορές αισθάνονται αβοήθητοι απέναντι σε αυτά τα περιστατικά βίας
Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί, κατά τα όσα εξηγεί η ειδικός, είναι πως από την έναρξη της σχολικής χρονιάς δεν πέρασε ούτε μήνας και το τηλεφωνικό κέντρο του “Χαμόγελου” έχει δεχθεί πάμπολλες κλήσεις για περιστατικά που αφορούν στον σχολικό εκφοβισμό.
«Μας περιγράφουν καταστάσεις που επαναλαμβάνονται από χρονιά σε χρονιά. Ακόμη, μας καλούν διερευνητικά γονείς, εκπαιδευτικοί αλλά και παιδιά για να μας ρωτήσουν πώς να χειριστούν καταστάσεις που δεν έχουν λάβει διαστάσεις αλλά τείνουν. Το θετικό είναι πως με την έκταση και τη δημοσιότητα που έχει δοθεί, τα παιδιά έχουν κατανοήσει πως το φυσιολογικό είναι να μιλήσουν ζητώντας βοήθεια και όχι να σιωπήσουν. Οι εκπαιδευτικοί πολλές φορές αισθάνονται αβοήθητοι απέναντι σε αυτά τα περιστατικά και αναγκάζονται από μόνοι τους να ζητήσουν τις συμβουλές μας» καταλήγει χαρακτηριστικά η ψυχολόγος.
Παράλληλοι οι δείκτες της αύξησης της βίας και της πρόσβασης στα περιστατικά
Από πλευράς του ο Ψυχολόγος MSc – συστημικός Ψυχοθεραπευτής, Αιμίλιος Παλάτος υποστηρίζει πως και τα περιστατικά βίας ανάμεσα σε μαθητές έχουν αυξηθεί αλλά και σήμερα σε σχέση με παλαιότερα έχουμε μεγαλύτερη πρόσβαση στην πληροφορία από τα ΜΜΕ και τα Social Media. Είναι παράλληλοι δείκτες η αύξηση της βίας και η πρόσβασή μας στα περιστατικά που συμβαίνουν. Οι παράγοντες που οδηγούν σε αυτό, είναι πολλοί.
«Ο επηρεασμός των ανηλίκων από την έντονη ενασχόλησή τους με το διαδίκτυο-ειδικά από την περίοδο της καραντίνας-, ο εγκλεισμός τους, η αύξηση βίας κατά την περίοδο αυτή μέσα στα σπίτια που τώρα εκδηλώνεται και σε άλλους τομείς, από την οικογένεια που μέσα της έχουν παραμεληθεί και κακοποιηθεί παιδιά αλλά και μια μισαλλόδοξη ρητορική της κοινωνίας όπου προβάλει το νόμο του ισχυρού που επιβάλλεται στο διπλανό του» είναι κάποιοι από αυτούς, αναφέρει μέσω του ThessToday o Αιμίλιος Παλάτος.
Σύμφωνα με τον ψυχοθεραπευτή θα πρέπει να καλλιεργηθούν μέσα στις οικογένειες και στα σχολεία αξίες και έννοιες όπως ο σεβασμός, η αποδοχή.
«Την μεγαλύτερη ευθύνη την έχουν βέβαια οι γονείς, καθώς η οικογένεια είναι ο πρώτος άξονας κοινωνικοποίησης του ανθρώπου από την γέννησή του και ίσως μέχρι και μετά την ενηλικίωσή του. Χρειάζεται περισσότερη ενασχόληση με τα παιδιά μέσα από έναν τρόπο που θα γίνεται βίωμα ο σεβασμός της διαφορετικότητας, των απόψεων, και σε δεύτερο χρόνο μπαίνει η κοινωνία μέσα από τα σχολεία, τα ΜΜΕ, τα Social Media και σιγά-σιγά προστίθενται και άλλοι άξονες όπου μέσα τους οι άνθρωποι κοινωνικοποιούνται» σημειώνει ο ίδιος.
Μέσα στη ρουτίνα της καθημερινότητας πολλές φορές οι γονείς θεωρούν κάποια πράγματα αυτονόητα ενώ δεν είναι, αναλύει ο ειδικός:
«Θεωρούμε πως τα παιδιά μας, μεγαλώνουν με σωστές αξίες και αρχές, πως δεν θα εκδηλώσουν επιθετικές συμπεριφορές, πως δεν θα εκφράσουν την έμφυτη αντιδραστικότητα της εφηβείας που είναι και φυσιολογική. Θα πρέπει να δώσουμε το χρόνο και να αξιοποιήσουμε καλύτερα τη σχέση και την επαφή μας με τα παιδιά. Επίσης αφού τα Social Media έχουν μπει στην καθημερινότητά μας από την περίοδο της καραντίνας-και είναι κάτι που δεν μπορούμε να αποφύγουμε- θα είχε νόημα να γίνεται μια διαφορετική διαχείριση της τεχνολογίας εμπνέοντας στα παιδιά τις σωστές αξίες».
Επιζητούν αποδοχή την οποία βρίσκουν μέσα από τον δρόμο της βίας
Η μορφή της βίας είναι τέτοια στις μέρες μας, κατά τον κ. Παλάτο, που πέρα από την ψυχολογική, συναισθηματική, κοινωνική είναι και σωματική χωρίς να αξιολογείται κάτι ως περισσότερο ή λιγότερο σοβαρό. Η αλήθεια είναι πως η βία σήμερα έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις ώστε να εκφράζεται και σωματικά. “Συνήθως διακρίνουμε στα παιδιά που εκδηλώνουν βία μια τάση παραμέλησης που είτε αφορά στην οικογένεια, είτε στη σχολική κοινότητα, είτε στον φιλικό περίγυρο δεδομένου πως τα παιδιά σε αυτές τις ηλικίες έχουν την ανάγκη να ενταχθούν κάπου, να ανήκουν και να χαίρουν αποδοχής. Πολλές φορές αυτή την αποδοχή που επιζητούν τη βρίσκουν μέσα από τον δρόμο της βίας. Οπότε ίσως πρέπει να κοιτάξουμε το αν και σε ποιες παραμέτρους της ζωής τους οι ανήλικοι αυτοί βιώνουν την παραμέληση και τη μη αποδοχή” ολοκληρώνει ο Ψυχοθεραπευτής στο ThessToday.
Τι δείχνουν τα δεδομένα από πρόσφατη έρευνα που διεξήγαγε το Χαμόγελο του Παιδιού
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του “Χαμόγελου”, που συνδέει το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού με την ευημερία των παιδιών και πραγματοποιήθηκε σε 2.293 παιδιά σε όλη την Ελλάδα, για το σχολικό έτος 2022-2023, προέκυψε πως:
- 1 στα 3 παιδιά, δηλαδή το 32,4%, σε όλη τη χώρα, σε σύνολο Γεωγραφικών Περιφερειών και Σχολικών Βαθμίδων, δηλώνουν πώς έχουν δεχτεί σχολικό εκφοβισμό
- 1 στα 6 παιδιά σε όλη την Ελλάδα, σε σύνολο Γεωγραφικών Περιφερειών και Σχολικών Βαθμίδων, δηλώνουν ότι αισθάνονται πώς το σχολείο τους δεν τους μαθαίνει να μην εκφοβίζουν τους συμμαθητές τους.
- 100% των παιδιών που θα προτιμούσε να απευθυνθεί για βοήθεια σε τηλεφωνική γραμμή, σημειώνει την Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1056 του Οργανισμού.
Ο σχολικός εκφοβισμός, είναι φυλετικός, ενώ, εκδηλώνεται περισσότερο σε κορίτσια και σε φτωχά παιδιά.
Τα παιδιά που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να καταστούν θύματα εκφοβισμού από συμμαθητές τους είναι κατά κύριο λόγο, παιδιά που έχουν μεταναστεύσει στην Ελλάδα από άλλες χώρες, κορίτσια, παιδιά που βιώνουν υλική στέρηση και παιδιά που διαβιούν σε μονογονεϊκό νοικοκυριό με μητέρα.
Ο οργανισμός το 2022:
- Διαχειρίστηκε 1 κλήση την ήμερα στην Εθνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056 για ψυχολογική υποστήριξη σε φαινόμενα Ενδοσχολικής Βίας κι Εκφοβισμού.
- Πραγματοποίησε 2 παρεμβάσεις πρόληψης ανά σχολική ημέρα για την Ενδοσχολική Βία και τον Εκφοβισμό.
- Κατέγραψε αύξηση 174% στις παρεμβάσεις πρόληψης για την Ενδοσχολική Βία και τον Εκφοβισμό που πραγματοποιήθηκαν σε 22.340 μαθητές/μαθήτριες, 3.467 εκπαιδευτικούς και 1.848 γονείς.
Το Α’ Εξάμηνο του 2023:
- Αύξηση 100%, στον αριθμό μαθητών/τριών που συμμετείχαν σε διαδραστικές παρεμβάσεις πρόληψης κι ευαισθητοποίησης, σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2022.
- Υποστήριξε ψυχολογικά για bullying 1 παιδί κάθε 2 ημέρες.
