Δεκατρία χρόνια μετά την έκρηξη στο Μαρί, οι πληγές δεν έχουν κλείσει αν και ο χρόνος μετρίασε τον πόνο.
Παιδιά παραμένουν χωρίς τον πατέρα τους, γονείς χωρίς τα παιδιά τους και γυναίκες χωρίς τους συζύγους τους. Για αυτούς ο χρόνος είναι καρφί που κάθε μέρα μπαίνει πιο βαθιά.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η έκρηξη ήταν αποτέλεσμα κακών χειρισμών σε πολιτικό και υπηρεσιακό επίπεδο. Η απόφαση για αποθήκευση των επικίνδυνων κοντέινερς σε εξωτερικό χώρο για σχεδόν δύο χρόνια και η υποτίμηση των κινδύνων, οδήγησε στην τραγωδία, η οποία θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί και να αποτραπεί.
Ακόμα και όταν κάποια από τα κοντέινερς είχαν αρχίσει να αλλοιώνονται προκαλώντας μικρές εκρήξεις οι οδηγίες που δόθηκαν από τους «πάνσοφους» στρατιωτικούς ήταν να τα ραντίζουν με νερό!
Τα ράντιζαν… και πέθαναν στον βωμό της υπακοής σε παράλογες διαταγές.
Ξημέρωνε η 11η Ιουλίου του 2011 και στις 4 τα ξημερώματα η Κύπρος σείστηκε από μία έκρηξη, η οποία είχε καταγραφεί ακόμα και από τους σεισμογραφικούς σταθμούς. Χρειάστηκε να περάσουν ώρες μέχρι να γίνει αντιληπτό το τι ακριβώς είχε συμβεί. Το νησί είχε βυθιστεί στο σκοτάδι αφού ο ηλεκτροπαραγωγός σταθμός του Βασιλικού που βρίσκεται δίπλα στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» είχε ισοπεδωθεί.
Close X
Οι πρώτες πληροφορίες μετά την έκρηξη ήταν ελάχιστες και δεν μπορούσαν να δώσουν εικόνα των διαστάσεων της καταστροφής. Αργότερα τα πράγματα ξεκαθάριζαν. Άρχισαν να μετριούνται οι νεκροί και να καταγράφονται οι ζημιές.
Όταν ο καπνός και η σκόνη κατακάθισαν διαπιστώθηκε ότι 12 άνθρωποι είχαν χαθεί και 60 άλλοι τραυματιστεί. Λίγες μέρες αργότερα υπέκυψε και ακόμα ένας τραυματίας.
Το συγκλονιστικότερο όλων ήταν η αποκάλυψη ότι επρόκειτο για μια τραγωδία που όσοι γνώριζαν την ανέμεναν. Φωτογραφίες που παρουσιάστηκαν και είχαν ληφθεί λίγα 24ωρα πριν την έκρηξη, παρουσίαζαν τα κοντέινερς αλλοιωμένα, ενώ κάποιοι «χόρευαν» πάνω σε αυτά για να αποδείξουν ότι δήθεν δεν υπήρχε κίνδυνος. Οι εντολές ήταν: «Να τα ραντίζετε με νερό για να πέφτει η θερμοκρασία». Όταν τα ξημερώματα της 11ης Ιουλίου 2011 παρατηρήθηκε ανάφλεξη αντί να διαταχθεί εκκένωση της βάσης, κλήθηκε η πυροσβεστική για κατάσβεση. Στις 4:00 τα ξημερώματα και ενώ στο χώρο βρισκόντουσαν αρκετά άτομα τα κοντέινερς εξερράγησαν.
Η έκρηξη στα 96 κοντέινερς που είχαν αποθηκευτεί στη Ναυτική Βάση ήταν μια απόδειξη ενός κράτους που βρισκόταν σε αποσύνθεση. Βρισκόντουσαν στοιβαγμένα σε εξωτερικό χώρο από το 2009, όταν κατασχέθηκαν σε πλοίο ρωσικών συμφερόντων που τα μετέφερε από το Ιράν στη Συρία κατά παράβαση του εμπάργκο του ΟΗΕ. Από τα έγγραφα που αποκαλύφθηκαν φαίνεται πως η κυβέρνηση του τότε Προέδρου Δημήτρη Χριστόφια είχε δώσει διαβεβαιώσεις στο καθεστώς Άσσαντ ότι δεν θα καταστρέψει το φορτίο και με κάποιο τρόπο θα το παρέδιδε σε μεταγενέστερο στάδιο. Ο τότε υπουργός άμυνας Κώστας Παπακώστας διαβεβαίωνε ότι το φορτίο είναι ακίνδυνο και θα μπορούσε να τοποθετηθεί ακόμα και στην αυλή του σπιτιού του. Κάθε προσπάθεια για καταστροφή των εκρηκτικών και απομάκρυνση του από την Κύπρο προσέκρουε σε διάφορα προβλήματα.
Ένας, δύο, τρεις… δεκατρείς
Κατά την έκρηξη, έχασαν την ζωή τους άνθρωποι που προσπαθούσαν ματαίως να την αποτρέψουν:
- Πλοίαρχος Ιωαννίδης Ανδρέας, Διοικητής Ναυτικού
- Αντιπλοίαρχος Λάμπρου Λάμπρος, Διοικητής της Ναυτικής Βάσης
- Αρχικελευστής Κλεάνθους Κλεάνθης
- Κελευστής Ηρακλέους Μιχάλης
- Ναύτης Χριστοφόρου Μιλτιάδης
- Ναύτης Χριστοφόρου Χριστάκης
- Αρχιλοχίας Πυροσβεστικής Ανδρέας Παπαδόπουλος
- Πυροσβέστης Βασίλης Κρόκος
- Πυροσβέστης Σπύρος Τταντής
- Πυροσβέστης Παναγιώτης Θεοφίλου
- Αρχιπυροσβέστης Γιώργος Γιακουμής
- Πυροσβέστης Αδάμος Αδάμου
- Ναύτης Αντώνης Χαραλάμπους (πέθανε τρεις μέρες μετά το ατύχημα)
Συγκλονιστικές στιγμές και δύο βίντεο
Οκτώ χρόνια μετά την τραγωδία, ήρθαν στο φως δύο συγκλονιστικά βίντεο τα οποία αποτύπωναν το μέγεθος του «εγκλήματος». Τα ανάρτησε στο Facebook ο πατέρας του πυροσβέστη Παναγιώτη Θεοφίλου, ο οποίος έχασε την ζωή του μαζί με ακόμα 12 στρατιωτικούς και πυροσβέστες.
Στο ένα βίντεο, σύμφωνα με την ανάρτηση του Μιχάλη Θεοφίλου, φαίνεται ο γιος του να κατεβαίνει από το πυροσβεστικό όχημα και να εφαρμόζει μια προσωπίδα στο κεφάλι του, την ώρα που η πυρκαγιά στα εμπορευματοκιβώτια μαίνεται.
Στο δεύτερο βίντεο, που ελήφθη λίγη ώρα μετά τη φονική έκρηξη, καταγράφεται η αγωνιώδης προσπάθεια στρατιωτών ΟΥΚ για εντοπισμό τραυματιών ή επιζώντων.
Ο Μιχάλης Θεοφίλου έγραψε:
«Οκτώ χρόνια από την έκρηξη στο Μαρί. Η φιγούρα που βλέπετε στο βίντεο είναι ο γιός μου ο Παναγιώτης Θεοφίλου ο Πυροσβέστης 3520 της ΕΜΑΚ. Κατεβαίνει από το δεκάτονο και εφαρμόζει μια προσωπίδα στο κεφάλι του 25 λεπτά πριν το μεγάλο μπαμ. Κοιτάξετε στο βάθος σε απόσταση 60 μέτρων την πυρκαγιά οροφής στα εμπορευματοκιβώτια των οποίων οι οροφές έχουν ήδη διαρρηχθεί από τις εκρήξεις και την πυρκαγιά. Ήταν θέμα χρόνου να θερμανθούν τα υπόλοιπα 79 εμπορευματοκιβώτια με 850 τόνους πυρίτιδα και να εκραγούν. Το δεκάτονο (όχημα) μετά την έκρηξη, η φωτογραφία μιλά από μόνη της.
Λυπάμαι πολύ τέτοιες μέρες η ψυχή μου σπαράζει.
Μεγάλες οι ευθύνες στην ηγεσία της Εθνικής Φρουράς και στην ΔΥΠ του ΓΕΕΦ για την απαράδεκτη, αντικανονική και ενάντια στις πάγιες διαταγές αποθήκευσης εκρηκτικών της ΕΦ. Στοίβασαν 850 τόνους εκρηκτικών από τον Μάρτιο 2009 μέχρι τον Ιούλιο 2011 εκτεθιμένα στις καιρικές συνθήκες της Κύπρου.
Μεγάλες οι ευθύνες στην Διοίκηση της Πυρ. Υπηρεσίας που τοποθέτησε οχήματα και προσωπικό μπροστά από 850 τόνους εκρηκτικά για πυρόσβεση ενάντια στις επιχειρησιακές διαδικασίες και κανονισμούς. Δεν κάνεις πυρόσβεση σε εκρηκτικά, αλλά εκκενώνεις την περιοχή, και καθορίζεις ζώνη ασφαλείας ανάλογα με τον όγκο (850 τόνους) και το είδος των εκρηκτικών, γιατί πολύ απλά επίκειται έκρηξη.
Το 2ο βίντεο είναι τα πρώτα λεπτά μετά την έκρηξη από στρατιώτες ΟΥΚ που μπήκαν στην σκηνή. Στο βάθος φαίνεται το δεκάτονο να μισοκαίεται στα συντρίμμια».
Η μαρτυρία του πατέρα και το μικρόψυχο κράτος
Ο πρώην Βοηθός αρχηγός της Αστυνομίας Αντρέας Κρόκος αναφερόμενος στον τραγικό θάνατο του γιου του ο οποίος ήταν Πυροσβέστης, είχε δώσει την δική του μαρτυρία: «Ανέβηκα την πλαγιά του λόφου, εκεί που είναι σήμερα οι 13 σταυροί. Εκεί ήταν διαλυμένο και αναποδογυρισμένο το πυροσβεστικό όχημα στο οποίο επέβαινε ο Βασίλης. Το λάστιχο κατάσβεσης ήταν τραβηγμένο σε μια απόσταση 30-40 μέτρα από τον κρατήρα. Πίσω από πυροσβεστικό όχημα βρήκα έναν νεκρό. Από τα αφτιά του έτρεχε αίμα. Πρέπει αν ήταν ο Σπύρος ο Ταντής που χειριζόταν την αντλία.
Σε κάποια απόσταση είδα ένα ανθρώπινο πόδι κομμένο από τον μηρό με το άρβυλο να έχει φύγει από το πόδι. Λίγο πιο κάτω βρήκα ένα κομμάτι από στέρνο… Και σηκώθηκα και έφυγα γιατί είχα αντιληφθεί τι έγινε ο Βασίλης. Κατάλαβα ότι το παιδί μου είχε διαμελιστεί και μέλη του σώματός του είχαν διασκορπιστεί. Από ό,τι έμαθα αργότερα, ο Βασίλης με τον Αδάμου ήταν κοντά στα εμπορευματοκιβώτια και από την έκρηξη διαμελίστηκαν και τα διαλυμένα μέρη των σωμάτων τους εκτινάχθηκαν μέχρι και 400 μέτρα από τον κρατήρα. Κηδεύσαμε ό,τι βρέθηκε. Χέρια κομμένα, πόδια κομμένα, μικρά τεμάχια σάρκας. Την προηγούμενη μέρα της κηδείας, ζήτησα από το Αρχηγείο Αστυνομίας να μάθω τι ταυτοποιήθηκε από τον Βασίλη. Μου είπαν ένα νούμερο.
Το νούμερο 78. Πήγα στο νεκροτομείο και μου έδειξαν το νούμερο 78, που ήταν το κομμένο χέρι του παιδιού μου. Φίλησα το κομμένο χέρι του Βασίλη και τον αποχαιρέτησα. Μετά την ταφή ξανασκάψαμε τον τάφο του Βασίλη ακόμα δύο φορές για να ενταφιάσουμε κάποια άλλα μικρά κομμάτια που ταυτοποιήθηκαν. Τι νομίζετε ότι βρήκαμε και ενταφιάσαμε από το κεφάλι του Βασίλη; Τεμάχιο γνάθου με δύο δόντια. Το μισό σώμα του παιδιού μου έμεινε άταφο στους λόφους της Βάσης και τα γύρω χωράφια».
Ο Βασίλης Κρόκος άφησε πίσω ένα ορφανό παιδί 10 μηνών το οποίο θα λάμβανε αποζημιώσεις €570.000 για την απώλεια του πατέρα του. Ωστόσο η μικροψυχία του κράτους καραδοκούσε. Ο τέως Γενικός Εισαγγελέας Κώστας Κληρίδης, έκανε έφεση και ζήτησε μείωση της αποζημίωσης γιατί δεν είχε γίνει κατά την άποψη του σωστός υπολογισμός, αφού είχαν ακολουθήσει της έκρηξης τα μνημόνια και έτσι θα έπρεπε να υπολογιστεί ότι ο Βασίλης Κρόκος θα είχε χαμηλότερες απολαβές!
Οι ευθύνες που έμειναν «ορφανές»
Το τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές από την έκρηξη, δεν άφησε πολλά περιθώρια στους τότε υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας Μάρκο Κυπριανού και Κώστα Παπακώστα. Υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους μαζί με τον αρχηγό της Εθνικής Φρουράς αντιστράτηγο Π. Τσαλικίδη. Ο υπαρχηγός της Εθνικής Φρουράς αντιστράτηγος Σ. Αργυρού αρνούμενος να παραιτηθεί παύθηκε από το υπουργικό συμβούλιο. Ωστόσο, η οργή του κόσμου είχε ως στόχο τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Δημήτρη Χριστόφια ο οποίος στις πρώτες του δηλώσεις δεν ανέλαβε καμία ευθύνη και δεν ζήτησε συγνώμη για τη τραγωδία. Για πολλές μέρες, χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωναν έξω από το Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία ζητώντας την παραίτηση του και τη τιμωρία όσων ευθύνονταν.
Αντί παραιτήσεως ο Δ. Χριστόφιας διόρισε τον νομικό Πόλυ Πολυβίου ως μονομελή ερευνητική επιτροπή, δεσμευόμενος ότι θα σεβαστεί το πόρισμα της έρευνας. Όταν το πόρισμα κατέληξε σε βαρύτατες ευθύνες του Δημήτρη Χριστόφια, ο ίδιος το απέρριψε και το απέδωσε σε κακοβουλία. Τότε ανέθεσε στην αστυνομία νέα έρευνα βάζοντας ως επικεφαλής ανώτατο αξιωματικό, ο οποίος δεν εντόπισε καμία ευθύνη στον Δημήτρη Χριστόφια. Αμέσως μετά ο Δημητρης Χριστόφιας, κάνοντας χρήση του συνταγματικού του δικαιώματος, τον διόρισε τον κ. Α. Ιατρόπουλο, υπαρχηγό της Αστυνομίας για λίγους μήνες καθώς αφυπηρετούσε!
Δίκη με απουσίες και εξιλαστήρια θύματα
Η δίκη που ακολούθησε προκάλεσε με την έναρξη της την οργή των συγγενών των θυμάτων, καθώς δεν κάθισε στο εδώλιο ο συνταγματάρχης Γ. Γεωργιάδης, ο οποίος είχε χειριστεί το φορτίο των 96 κοντέινερς. Με απόφαση του Γενικού Εισαγγελέα Π. Κληρίδη, από κατηγορούμενος μετατράπηκε σε μάρτυρα κατηγορίας, χωρίς να προσφέρει καμία ουσιαστική μαρτυρία, αφού το Δικαστήριο τον έκρινε παντελώς αναξιόπιστο.
Επίσης ο αντιστράτηγος Πέτρος Τσαλικίδης αν και βρισκόταν στο κατηγορητήριο «δραπέτευσε» από τη Κύπρο και επέστρεψε στην Ελλάδα, αρνούμενος να παρουσιαστεί στο Δικαστήριο επικαλούμενος την ιδιότητα του ως αξιωματικού του ελληνικού στρατού, κάτι που δεν επέτρεπε την δίκη του σε άλλη χώρα. Δικάστηκε το 2016 και καταδικάστηκε σε επτά χρόνια φυλάκιση. Ωστόσο δεν φυλακίστηκε καθώς παρέμεινε ελεύθερος με αναστολή! Το Δικαστήριο καταδίκασε τον τότε υπουργό άμυνας Κώστα Παπακώστα και τρεις αξιωματικούς της Πυροσβεστικής σε ποινές φυλάκισης από τρία έως πέντε χρόνια. Κατά την έφεση αθωώθηκε ο διοικητής της Πυροσβεστικής Α. Νικολάου. Ο Κώστας Παπακώστας άφησε την τελευταία του πνοή ως κατάδικος νοσηλευόμενος υπό φρούρηση στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας.
«Ηλεκτροπληξία» και «ψευοδορεύμα»
Πέραν των απωλειών σε ανθρώπινες ζωές, η έκρηξη στο Μαρί έθεσε εκτός λειτουργίας το σύστημα ηλεκτροδότησης των ελευθέρων περιοχών της Κύπρου. Το καλοκαίρι του 2011 σε συνθήκες καύσωνα τα σπίτια και οι επιχειρήσεις έμειναν χωρίς ηλεκτρισμό και γινόταν παροχή λίγες ώρες κάθε μέρα εκ περιτροπής. Η λύση βρέθηκε με την αγορά ηλεκτρισμού από τα κατεχόμενα κάτι που εκτόξευσε τις τιμές στα ύψη με κόστος που το πλήρωσαν οι καταναλωτές, όχι μόνο στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος αλλά και στα προϊόντα, το κόστος των οποίων αυξήθηκε κατακόρυφα.
Πηγή: Cyprus Times
