Ήταν 9 Μαΐου όταν η χωροφυλακή διαλύει βίαια συγκέντρωση καπνεργατών και άλλων εργαζομένων στη Θεσσαλονίκη. Τραγικός απολογισμός 12 νεκροί. Ανάμεσα στους οποίους και ο 25χρονος αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης και πάνω από 280 τραυματίες.
Το γεγονός θα συγκλονίσει τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο και θα αποτελέσει έμπνευση για την συγγραφή της συλλογής του «Ο Επιτάφιος».
Πώς ξεκινά το κίνημα
Το φθινόπωρο του 1935 ξεκινά ένα κίνημα κινητοποιήσεων ανά την Ελλάδα με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη. Μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου, 1936, ο απολογισμός ήταν 1 νεκρός και 36 τραυματίες ενώ μέχρι τον Απρίλιο άλλοι 4 νεκροί και 52. Κατά το τετράμηνο αυτό σημειώθηκαν από την Κυβέρνηση Ιωάννη Μεταξά 642 συλλήψεις, 79 άνθρωποι εξορίστηκαν, 447 ακίνητα κατασχέθηκαν, 47 συγκεντρώσεις απαγορεύτηκαν και 115 άτομα βασανίστηκαν.
Οι απεργιακές κινητοποιήσεις λάμβαναν χώρα λόγω των δυσμενών συνθηκών εργασίας, της αθέτησης της σύμβασης Παπαναστασίου και της μείωσης των μισθών που ανάγονται στην χρεοκοπία του 1932. Το κέντρο των κινητοποιήσεων ήταν η Θεσσαλονίκη.
Το κλίμα οξύνεται τον Φεβρουάριο του 1936 όταν εργάτες κάνουν κατάληψη στο εργαστάσιό τους. Στις 29 Απριλίου, η ΠΚΟ και η ΕΓΣΕΕ προκηρύσσουν απεργίες διαρκείας με κύριο αίτημα την τήρηση της Σύμβασης Παπαναστασίου. Η κατάσταση παρέμεινε ήρεμη μέχρι την 6 Μαΐου μέλη της ΕΕΕ αρχίζουν και πυροβολούν στο πλήθος στην πλατεία Βάλλη ενώ η χωροφυλακή συγκρούεται με άλλες ομάδες. Μέχρι και πριν την 9η Μαΐου είχαν τραυματιστεί πάνω από 70 άτομα.
Στις 9 Μαΐου στη Θεσσαλονίκη πέφτουν 12 νεκροί και 280 άλλοι τραυματίζονται. Αμέσως μετά από αυτά τα γεγονότα οι απεργοί επιτίθενται στους χωροφύλακες και η κατάσταση φεύγει εκτός ελέγχου και κόσμος κατευθύνεται προς την Εγνατία και την Αριστοτέλους ενώ άλλοι προς το Διοικητήριο όπου ξεκίνησαν συμπλοκές. Η Γενική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος επιστρατεύει το Γ’ Σώμα Στρατού όπου απαγορεύει κάθε διαδήλωση. Την επόμενη μέρα, πάνω από 150.000 διαδηλωτές βγαίνουν στους δρόμους και συμμετέχουν στην κηδεία των νεκρών.
Αξίζει να αναφερθεί ότι από το βράδυ είχαν πλεύσει στην πόλη τρία αντιτορπιλικά και ένα τάγμα πεζικού με τη βοήθεια του πυροβολικού από την Λάρισα. Την επόμενη μέρα κηρύσσονται απεργίες σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας ενώ στις 13, πανελλαδική. Τα αιτήματα των καπνεργατών, η κύρια ομάδα, κατέστησαν δεκτά και η κατάσταση αποκλιμακώθηκε.
Ο Γιάννης Ρίτσος, ενεπνευσμένος από τα γεγονότα έγραψε το έργο του «Επιτάφιος».
Ποια τα αιτήματα των καπνεργατών
Ένα από τα αιτήματα των απεργών ήταν η καθιέρωση του 8ώρου και για τους καπνεργάτες, καθώς είχε προηγηθεί η καθιέρωση από το 1913 για τους εργάτες ορυχείων, με τον ν.2269/1920 για τους εργάτες βιομηχανιών και με το Π.Δ.27.6/4.7.1932 για λοιπούς κλάδους.
https://youtu.be/z87Iq9rgMsY
Στα αιτήματα περιλαμβάνονταν οι εργάτες να επιλέγουν τις συνθήκες εργασίας, τη διαδικασία παραγωγής, κατώτατο ημερομίσθιο στις 125 δραχμές και το ποιοι θα προσλαμβάνονται και απολύονται.
Τελικώς, καθιερώνεται το κατώτατο ημερομίσθιο στις 100 δραχμές, στις 28 Ιουλίου 1936, με το Β.Δ. της 14.8/1936 (ΦΕΚ 368/Α` 24.8.1936), ενώ το 8ωρο καλύπτει σχεδόν εξ ολοκλήρου τον βιομηχανικό και βιοτεχνικό τομέα.
