Ακριβώς 45 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την μέρα του φονικού Εγκέλαδου που «πάγωσε» τη Θεσσαλονίκη.
Στις 23:05 της 20ης Ιουνίου του 1978, η πόλη ταρακουνήθηκε από τον ισχυρό σεισμό μεγέθους 6,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, με επίκεντρο το 35 χλμ. Α-ΒΑ της Θεσσαλονίκης, στο χωριό Προφήτης στη λίμνη Βόλβη. Μόλις 15 δευτερόλεπτα ήταν αρκετά για να σημαδέψουν με μαύρο την ιστορία της πόλης, με τραγικό απολογισμό 49 νεκρούς, 220 τραυματίες και χιλιάδες άστεγους.
Ήταν ο πρώτος δυνατός σεισμός που σημειώθηκε σε μεγάλο αστικό κέντρο με εξαιρετικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες και ήταν η αφορμή για την αντισεισμική θωράκιση της χώρας. Εκτός από την πόλη της Θεσσαλονίκης, μεγάλες ζημιές προκλήθηκαν στους νομούς Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Σερρών και Χαλκιδικής.
Σοβαρές ζημιές καταγράφηκαν σε ιστορικούς χώρους της πόλης όπως η Ροτόντα, η εκκλησία της Αγίας Σοφίας και η Εκκλησία της Αχειροποίητου, με αποκορύφωμα την την κατάρρευση πολυκατοικίας στην Πλατεία Ιπποδρομίου, απ’ όπου ήταν οι περισσότεροι νεκροί. Αντίθετα με την πόλη της Θεσσαλονίκης, οι ζημιές στο επίκεντρο κοντά στις λίμνες Βόλβη και Λαγκαδά, ήταν μάλλον μέτριες για σεισμό μεγέθους 6,5 Ρίχτερ.
Συνολικά οι υλικές ζημιές ξεπέρασαν το ένα δισεκατομμύριο ευρώ με σημερινές τιμές. Συγκεκριμένα, 9.480 οικοδομές υπέστησαν μη επισκευάσιμες βλάβες (3.170 στη Θεσσαλονίκη, μεταξύ των οποίων 35 σχολεία), 23.589 σοβαρότερες βλάβες (13.918) και 67.541 μικρότερες (49.071 στη Θεσσαλονίκη). Εξίσου σημαντικές ήταν οι ζημιές που υπέστησαν τα βυζαντινά μνημεία της πόλης, για τα οποία μέχρι τότε δεν είχαν ληφθεί κάποια μέτρα όσον αφορά τη συντήρηση και την προστασία τους από τη σεισμική δραστηριότητα. Συγκεκριμένα, είχαν να συντηρηθούν από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, το 1912.
Στην επίκεντρη περιοχή αποκαλύφθηκαν τρεις κύριες γραμμές ρήγματος στην επιφάνεια. Η πρώτη με διεύθυνση ΝΑ-ΒΔ (128′) και μήκος περίπου 8 χλμ. βρέθηκε μεταξύ των χωριών Στίβος – Σχολάρι – Ευαγγελισμός σε τεταρτογενείς ιζηματογενείς αποθέσεις. Η δεύτερη διάρρηξη του ρήγματος είχε γενική κατεύθυνση Α-Δ (75′ έως 100′) και ορατό μήκος περίπου 12 χλμ., και εντοπίστηκε κατά μήκος των χωριών Περιστερώνας – Στίβος – Νικομηδινό – Λαγκαδίκια – Γερακαρού. Αυτή η γραμμή θραύσης εμφανίστηκε κυρίως σε πρόσφατες ιζηματογενείς αποθέσεις (Νεογενές και Τεταρτογενές). Η τρίτη γραμμή ρήγματος εντοπίστηκε μεταξύ των δύο προαναφερθεισών γραμμών σε αλλουβιακές αποθέσεις της κοιλάδας με κατεύθυνση από το χωριό Στίβος προς τα ανατολικά της όχθης της λίμνης Λαγκαδά με διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ (110′) σε μήκος περίπου 5 χλμ.
Η ισχυρή σεισμική επιτάχυνση του σεισμού της Θεσσαλονίκης το 1978 καταγράφηκε από έναν αναλογικό επιταχυνσιογράφο, τον μοναδικό μέχρι τότε, εγκατεστημένο στο ιστορικό κέντρο της πόλης της Θεσσαλονίκης (Ξενοδοχείο City). To όργανο αυτό είχε εγκατασταθεί από τον νυν ομότιμο καθηγητή του τμήματος των Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ, Παναγιώτη Καρύδη. Ηταν η πρώτη σημαντική καταγραφή εδαφικής επιτάχυνσης στον ελληνικό χώρο που μπορούσε να συσχετιστεί με τις βλάβες σε παλιές και σύγχρονες κατασκευές ενός μεγάλου αστικού κέντρου, όπως η Θεσσαλονίκη, γεγονός το οποίο είναι τεράστιας σημασίας για την ερμηνεία των βλαβών στα κτίρια και στις υποδομές, αλλά και για τον σχεδιασμό νέων, σύγχρονων αντισεισμικών κατασκευών.
Αμέσως μετά το σεισμό, η πολιτεία αφυπνίστηκε και κατέβαλε εργώδεις προσπάθειες για την επούλωση των πληγών. Οι υλικές ζημίες αποκαταστάθηκαν σχετικά σύντομα μέσα και από την ειδική φορολογία που επέβαλε η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Την αποκατάσταση των σεισμοπαθών ανέλαβε η νεοϊδρυθείσα «Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων Βορείου Ελλάδας» (ΥΑΣΒΕ), που αποτέλεσε το πρότυπο για την κατοπινή Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων. Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αναγκάστηκε να περάσει τρεις μέρες στη Θεσσαλονίκη για να διασκεδάσει τις φήμες, που έκαναν λόγο για νέους καταστροφικούς σεισμούς.
Με αφορμή το σεισμό της Θεσσαλονίκης και τον κατοπινό της Αθήνας (1981), ιδρύθηκε το 1983 ο ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας), που είναι ο αρμόδιος φορέας της πολιτείας για το σχεδιασμό της αντισεισμικής πολιτικής της χώρας.
Πηγή thesstoday.gr
