Η πλέον πολύνεκρη αεροπορική τραγωδία συνέβη σαν σήμερα στις 27 Μαρτίου του 1977, στο αεροδρόμιο «Λος Ροντέος» της Τενερίφης στην Ισπανία.
Το ρολόι έδειχνε 17:06:50 όταν δυο Boeing 747, το ένα της Ολλανδικής εταιρείας KLM και το άλλο της αμερικανικής εταιρείας Pan Am, συγκρούστηκαν στον διάδρομο του προκαλώντας τον θάνατο 583 ανθρώπων.
Μόλις 61 άτομα επέζησαν.
Το τραγικό αυτό δυστύχημα μπορεί να είχε αποφευχθεί, αν νωρίτερα, την ίδια ημέρα, δεν είχε εκραγεί μια βόμβα (με ένα μόλις τραυματία) στο αεροδρόμιο Γκραν Κανάριας, από οργάνωση «Ένοπλες Ομάδες των (ιθαγενών) Γουάντσε», με αποτέλεσμα οι αρχές να κλείσουν το αεροδρόμιο και να κατευθύνουν τις πτήσεις προς το περιφερειακό αεροδρόμιο του Λος Ροντέος.
Όμως το αεροδρόμιο αυτό δεν είχε τις δυνατότητες να δεχθεί τόση κίνηση μια και διέθετε μόνο ένα διάδρομο ένα διάδρομο προσγείωσης και ένα μεγάλο τροχοδρόμο με τέσσερις μικρότερους.
Το πρόβλημα της αυξημένης κίνησης στο αεροδρόμιο Λος Ροντέο επιδεινώθηκε και από την ομίχλη που επικρατούσε τις ώρες εκείνες.
Σαν να μην έφθανε η ομίχλη, υπήρξε και ένα πρόβλημα με τους πομπούς και κακή επικοινωνία μεταξύ των πιλότων και του Πύργου Ελέγχου κάτι που οδήγησε στην απογείωση του Boeing 747 της KLM 4805 χωρίς άδεια, ενώ το Boeing 747 της Pan Am 1736 ήταν ακόμα στον διάδρομο, σε λάθος έξοδο, επειδή ο πιλότος δεν μπορούσε να διαβάσει τα σήματα στην ομίχλη.
Πολλά λάθη προκάλεσαν ένα φαινόμενο ντόμινο που είχε ως αποτέλεσμα τη σχεδόν μετωπική σύγκρουση, σκοτώνοντας όλους στο αεροσκάφος της Boeing KLM και 326 από τους 380 επιβάτες του Boeing της Pan Am.
Σαν σήμερα: Τι συνέβη με τα Boeing KLM και της Pan Am
Τα αεροπλάνα ήταν στο αέρα όταν τα πληρώματα των Pan Am και KLM 747 έλαβαν την ανεπιθύμητη είδηση ότι το αεροδρόμιο προορισμού τους ήταν κλειστό μέχρι νεωτέρας.
Όλη η κίνηση, όπως τους είπαν, θα διοχετευόταν στο γειτονικό νησί της Τενερίφης.
Το πλήρωμα της Pan Am διαμαρτυρήθηκε, εξηγώντας ότι είχε αρκετά καύσιμα για να κρατήσει πάνω από τη Γκραν Κανάρια για αρκετές ώρες, αλλά χωρίς σαφές χρονοδιάγραμμα για την επαναλειτουργία του αεροδρομίου, ο ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας δεν μπορούσε να ικανοποιήσει το αίτημά τους.
Όλοι θα έπρεπε να προσγειωθούν στην Τενερίφη και μετά να πάρουν το δρόμο τους προς τη Γκραν Κανάρια μόλις η ακτή ήταν καθαρή — χωρίς εξαίρεση.
Το αεροδρόμιο Λος Ροντέο δεν ήταν ασυνήθιστο στη διεθνή κίνηση, όμως εξυπηρετούσε μικρότερα τζετ που λειτουργούσαν για ιδιωτικές αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους και εστιασμένες στις διακοπές από την Ευρώπη, και γενικά η κίνηση που είχε ήταν μικρή.
Το βέβαιο ήταν ότι το αεροδρόμιο αυτό δεν κατασκευάστηκε για να φιλοξενήσει Boeing 747. Δεν είχε ραντάρ, σύστημα μέτρησης ορατότητας διαδρόμου και σήμανση τροχοδρόμων.
Εκτός αυτών τα φώτα της κεντρικής γραμμής ήταν εκτός λειτουργίας και η 27η Μαρτίου 1977 ήταν Κυριακή και ο Πύργος Ελέγχου ήταν ελλιπώς στελεχωμένος.
Μέσα σε όλα τα προβλήματα προστέθηκαν και αυτά των επιβατών όπου ανυπομονούσαν να πάνε στον προορισμό τους από το να βρίσκονται μέσα σε δύο αεροπλάνα.
Η ανασκόπηση των συνομιλιών του πιλοτηρίου, μετά την καταστροφική σύγκρουση, έδειξε ότι το πλήρωμα της Pan Am διαχειρίστηκε καλύτερα την ανυπομονησία των επιβατών, προσκαλώντας τους στο πιλοτήριο.
Αντίθετα, το πλήρωμα της KLM άφησε τους επιβάτες να περιπλανηθούν στο τερματικό σταθμό, ενώ ανησυχούσε για τους αυστηρούς περιορισμούς υπερωριών για τα πληρώματα πτήσης που είχε επιβάλλει η Ολλανδική κυβέρνηση, η οποία μάλιστα καθιστούσε υπεύθυνα τα ίδια τα πληρώματα αν υπερέβαιναν το ωράριο εργασίας.
Λίγο πριν από τις 5 το απόγευμα, ο Πύργος Ελέγχου έδωσε την άδεια στην KLM να βάλει μπρος τους κινητήρες της και να εισέλθει στον διάδρομο.
Η Pan Am επρόκειτο να ανάψει τους κινητήρες σε λίγα λεπτά και θα της έδιναν ακριβώς τις ίδιες οδηγίες.
Δυστυχώς όμως λειτούργησε ο νόμος του Μέρφι και όλα πήγαν στραβά. Και τα δύο πληρώματα της KLM και της Pan Am μπερδεύτηκαν σχετικά με την έξοδο του διαδρόμου που έπρεπε να χρησιμοποιήσουν.
Κανένα από τα μέλη του πληρώματος δεν ήταν σίγουρο αν ο ελεγκτής εδάφους τους είχε πει την «πρώτη» ή την «τρίτη» έξοδο του διαδρόμου:
Οι δύο λέξεις έχουν τον ίδιο ήχο «ir» (first – third) στη μέση. Και οι δύο πιλότοι δεν κατάλαβαν τι άκουσαν!
Μετά πολλές κλήσεις μεταξύ της KLM και του Πύργου για αποσαφήνιση, ο ελεγκτής άλλαξε γνώμη και είπε στην KLM να συνεχίσει απλώς μέχρι το τέλος του διαδρόμου.
Όπως και στην KLM, το πλήρωμα της Pan Am έλαβε οδηγίες να εγκαταλείψει τον διάδρομο προσγείωσης στη δύσκολη στροφή του διαδρόμου C-3, προκαλώντας και πάλι σύγχυση στο πιλοτήριο.
Το κακό δεν άργησε να γίνει μετά από την τραγική απόφαση του υπευθύνου στον πύργο ελέγχου, τα δύο μοιραία αεροσκάφη πήραν εντολή να τροχοδρομήσουν συγχρόνως στον κεντρικό αεροδιάδρομο, αρχικά στην ίδια κατεύθυνση το ένα πίσω από το άλλο και αργότερα αντίθετα.
Το βαρύ από καύσιμα αεροσκάφος της KLM μόλις που πρόλαβε να απογειωθεί σέρνοντας την ουρά του στο διάδρομο και προσέκρουσε με τη κοιλιά του στην άτρακτο του 747 της Pan Am, που παρά τις προσπάθειες της τελευταίας στιγμής από το πλήρωμα δεν είχε καταφέρει να απομακρυνθεί από τον διάδρομο.
Σαν σήμερα: Με εμπόλεμη ζώνη έμοιαζε το αεροδρόμιο μετά την σύγκρουση
Μετά τη σύγκρουση επικράτησε το χάος. Φλόγες, μαύροι καπνοί, συντρίμμια παντού.
Παρόλη όμως την χαοτική κατάσταση, 71 επιβαίνοντες του Boeing της Pan Am, συμπεριλαμβανομένων και 4 μελών του πληρώματος κατάφεραν να βγουν ζωντανοί.
Ωστόσο, αρκετοί επιβάτες κατέληξαν αργότερα από τα τραύματά τους, ανεβάζοντας το σύνολο των νεκρών στους 583.
Μετά το τραγικό δυστύχημα στο αεροδρόμιο της Τενερίφης οι αξιωματούχοι προχώρησαν σε σαρωτικές αλλαγές στους διεθνείς αεροπορικούς κανονισμούς, απαιτώντας από τους Πύργους Ελέγχου και από τα πληρώματα να χρησιμοποιούν παγκοσμίως τυποποιημένες φράσεις στα Αγγλικά.
Τα μέλη του πληρώματος ενθαρρύνονται να εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους προς τον κυβερνήτη, όσον αφορά θέματα ασφάλειας της πτήσης και αυτός οφείλει να παίρνει τις όποιες αποφάσεις, αφού λάβει υπόψη του τις παρατηρήσεις των υφισταμένων του.
Παραμένει ως το αεροπορικό δυστύχημα με τον μεγαλύτερο αριθμό νεκρών στην παγκόσμια ιστορία.
