Συνταγματική, κατά πλειοψηφία, κρίθηκε από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) η αφαίρεση της «ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης» από την αποστολή του υπουργείου Παιδείας.
Κατά την Ολομέλεια του ΣτΕ, δηλαδή, δεν αντίκειται στις συνταγματικές επιταγές η αφαίρεση από το υπουργείο Παιδείας της θρησκευτικής αγωγής των νέων, η οποία έγινε επί υπουργίας Κων. Γαβρόγλου και με το Προεδρικό Διάταγμα 18/2018,
Με το σκεπτικό αυτό η Ολομέλεια του ΣτΕ (αριθμ. απόφασης 210/2020) απέρριψε την αίτηση της Εκκλησίας της Ελλάδος, με την οποία ζητούσε να ακυρωθεί το ΠΔ 18/2018 «Οργανισμός υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων». Επίσης, προσφυγές για το ίδιο θέμα έχουν καταθέσει στο ΣτΕ η Ιερά Μητρόπολη Πειραιά, ο Μητροπολίτης Πειραιά Σεραφείμ Μεντζελόπουλος, η «Πανελλήνια ‘Ενωσις Θεολόγων», η «Εστία Πατερικών Μελετών» και δύο γονείς των οποίων τα παιδιά τους φοιτούν στο Δημοτικό σχολείο και στο Λύκειο. Οι προσφυγές αυτές εκκρεμούν στο ΣτΕ, το οποίο αναμένεται να αποφανθεί με άλλες αποφάσεις επί αυτών.
Σύμφωνα με ανακοίνωση, που εξέδωσε η Ολομέλεια του ΣτΕ για το θέμα αυτό, οι ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί, έκριναν μεταξύ άλλων ότι η διατύπωση της αποστολής του υπουργείου Εθνικής Παιδείας, στον Οργανισμό του (Π.Δ. 18/2018) «δεν αντίκειται ούτε στο άρθρο 16 παρ. 2 του Συντάγματος, ούτε στην εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 54 του ν. 4178/2013». Και αυτό, «διότι οι βασικοί σκοποί της παιδείας καθορίζονται από συνταγματικές και νομοθετικές διατάξεις (άρθρο 16 παρ. 2 Συντ. και άρθρα 1, 4, 5 και 6 ν. 1566/1985), κατά το μέρος δε που οι διατάξεις αυτές επαναλαμβάνονται ή μη στο οργανωτικό διάταγμα του υπουργείου στερούνται αυτοτελών κανονιστικών συνεπειών».
Συνεπώς, αναφέρει η απόφαση της Ολομέλειας, «το γεγονός ότι καθορίζεται ως αποστολή του υπουργείου η ανάπτυξη και συνεχής αναβάθμιση της παιδείας με σκοπό την ηθική, πνευματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης, την προστασία της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης και της λατρείας, τη διαμόρφωση ελεύθερων, ενεργών και κριτικά σκεπτόμενων πολιτών κ.λπ., χωρίς να αναφέρεται ρητώς η ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης, αλλά η προστασία της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης, όπως άλλωστε δεν αναφέρεται κατά γράμμα ούτε η επαγγελματική αγωγή των Ελλήνων ή η διάπλασή τους σε υπεύθυνους πολίτες, δεν έχει την έννοια ότι οι σκοποί αυτοί παύουν να αποτελούν σκοπούς της παιδείας κατά παράβαση του Συντάγματος».
Η μειοψηφία
Αντίθετα, οι δικαστές που μειοψήφησαν διατύπωσαν τη νομική θέση ότι πρέπει να ακυρωθεί το Προεδρικό Διάταγμα 18/2018, διότι δεν περιλαμβάνεται σε αυτό η «ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης» των Ελλήνων. Και αυτό γιατί ο νόμος 4178/2013 «επιβάλλει την αναγραφή στους Οργανισμούς των υπουργείων της αποστολής τους, όπως αυτή προκύπτει (και, κατά μείζονα λόγο, όπως αυτή προβλέπεται ρητώς) από τις σχετικές νομοθετικές και συνταγματικές διατάξεις, χωρίς να επιτρέπει αποκλίσεις». Σύμφωνα με τους δικαστές που μειοψήφησαν ο υπουργός Παιδείας, όφειλε να περιλάβει την «ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης» στο σχετικό με την αποστολή του υπουργείου άρθρο 1 του π.δ. 18/2018, όπως ρητώς προβλέπει το άρθρο 16 παρ. 2 του Συντάγματος.
Όπως επισημαίνει η μειοψηφία η παράλειψη αυτή «δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καλύπτεται με την μνεία της «προστασίας της ελευθερίας της συνείδησης», η οποία ευρίσκει έρεισμα σε άλλη συνταγματική διάταξη (άρθρο 13 παρ. 1) και δεν ταυτίζεται με την «ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης». Πράγματι, η τελευταία επιβάλλει στον νομοθέτη την λήψη θετικών μέτρων (σχετικών, μεταξύ άλλων, με την διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών), ενώ η «προστασία της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης» μπορεί, κατ’ αρχήν, να επιτυγχάνεται και με την αποχή του κράτους από επεμβάσεις στην θρησκευτική συνείδηση των πολιτών».
ΣτΕ: Συνταγματική η αφαίρεση της «ανάπτυξης της θρησκευτικής συνείδησης» από το υπ. Παιδείας
