Ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής της Ελλάδας, Χρήστος Στυλιανίδης, μίλησε στον «Π» και αναφέρθηκε στον πρωταγωνιστικό ρόλο που ανέλαβε η Ελλάδα αλλά και στις συνέπειες που προκαλεί η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα.
Ο Στυλιανίδης διευκρινίζει πως στόχος της αποστολής με την επωνυμία «Ασπίδες» είναι αμιγώς αμυντικού χαρακτήρα και αποσκοπεί στην προστασία των εμπορικών πλοίων.
Στην επιχείρηση «Ασπίδες» συμμετέχουν με πλοία, εκτός της Ελλάδας, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία, με εντολή να αναλαμβάνουν επιχειρησιακή δράση μόνο αν δεχθούν πυρά ή αν απειλούνται εμπορικά ή πολεμικά πλοία στην περιοχή από drones ή πυραύλους.
Ο κ. Στυλιανίδης τονίζει ακόμη ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος άμεσων επιπτώσεων στην παγκόσμια οικονομία εάν δεν αντιμετωπιστούν οι επιθέσεις κατά των εμπορικών πλοίων.
Πόσο σημαντική απειλή είναι για τη διεθνή ναυτιλία η ένταση στην Ερυθρά Θάλασσα;
Εδώ και τρεις μήνες, η νέα κρίση που έχει ξεσπάσει στην Ερυθρά Θάλασσα έχει επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στην ποντοπόρο ναυτιλία και κατ´ επέκταση στην παγκόσμια ναυτιλία. H διέλευση από την Διώρυγα του Σουέζ όλων των τύπων πλοίων, έχει ήδη μειωθεί στο μισό.
Ως γνωστόν, η Διώρυγα του Σουέζ είναι μια από τις σημαντικότερες εμπορικές αρτηρίες του κόσμου. Τις τελευταίες εβδομάδες ο αριθμός πλοίων που επιλέγει άλλες διαδρομές αυξάνεται συνεχώς. Είναι χαρακτηριστικό, τον Δεκέμβρη, περίπου 50 ποντοπόρα πλοία απέφυγαν να περάσουν από τα ταραχώδη νερά της Ερυθράς, ενώ τώρα ο αριθμός αυτός, ήδη αγγίζει τα 300 εβδομαδιαίως.
Έγιναν και γίνονται απόπειρες επιθέσεων και επιθέσεις και σε ελληνικών συμφερόντων πλοία. Αναμφισβήτητα δημιουργούν κινδύνους στην ασφάλεια και των πληρωμάτων και των πλοίων. Ωστόσο, πρέπει να τονίσουμε ότι μέχρι τώρα, το δίχτυ ασφαλείας που δημιουργήθηκε από τις πρωτοβουλίες της Δύσης αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τους βαλλιστικούς πυραύλους.
Όπως είναι γνωστό, τα περισσότερα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων αλλά και τα δεξαμενόπλοια από την Ασία με προορισμό την Ευρώπη επιλέγουν, πλέον, να κάνουν τον διάπλου της Αφρικής. Αυξάνεται κατά πολύ η απόσταση που έχουν να διανύσουν και αυτόματα το ναυτιλιακό κόστος. Κατ’ επέκταση και τα ναυτιλιακά ασφάλιστρα υψηλού κινδύνου.
Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος για τη διεθνή ναυτιλία και την παγκόσμια οικονομία σας αναφέρω απλώς έναν αριθμό: περίπου το 15% των διακινούμενων αγαθών του παγκόσμιου εμπορίου περνούν από την Ερυθρά Θάλασσα.
Το πρόβλημα στην εφοδιαστική αλυσίδα γίνεται ήδη αισθητό. Εάν επιδεινωθεί, θα δημιουργήσει σοβαρές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία. Αναπόφευκτα επηρεάζεται σημαντικά και η ευρωπαϊκή ήπειρος. Ειδικά Ελλάδα και Κύπρος. Είναι γνωστό ότι το 40% του εμπορίου Ασίας – Ευρώπης διέρχεται από την Ερυθρά Θάλασσα και τα πρώτα λιμάνια που συναντούν τα πλοία που περνούν από το Σουέζ είναι ελληνικά και κυπριακά. Αυτό τα λέει όλα. Δεν χρειάζεται να προσθέσω τίποτε άλλο.
Γεωπολιτικές συνέπειες
Ποιες μπορεί να είναι οι οικονομικές και γεωπολιτικές συνέπειες της αναστάτωσης στη διεθνή ναυσιπλοΐα;
Οι γεωπολιτικές και στρατιωτικές κρίσεις σε αυτό το ιδιαίτερα ευαίσθητο γεωπολιτικό σημείο του κόσμου έχει αναμφίβολα σημαντικές επιπτώσεις. Η περιοχή της Μέσης Ανατολής, Ερυθράς Θάλασσας και Ανατολικής Αφρικής (Κέρας της Αφρικής) ήταν πάντα μια περιοχή με πολλαπλές κρίσεις.
Καταγράφω ενδεικτικά την κρίση της Υεμένης, η οποία είναι μια κρίση πολιτική, στρατιωτική αλλά και ανθρωπιστική εδώ και χρόνια. Η κρίση στη Γάζα είναι γνωστό πως εξελίσσεται. Στο Σουδάν επιδεινώθηκε η πολιτική και οικονομική αστάθεια. Και η κλιματική κρίση χτυπά αλύπητα το Κέρας της Αφρικής εδώ και πολλά χρονιά. Όλα αυτά οδηγούν στην αύξηση των ροών προσφύγων και μεταναστών.
Η Αίγυπτος, το σημείο σταθερότητας στον Αραβικό κόσμο, βρίσκεται σήμερα σε μια κρίσιμη καμπή. Χάνει καθημερινά, λόγω της κρίσης στο Σουέζ, ένα μεγάλο μέρος εισοδημάτων. Αυτό αναπόφευκτα προκαλεί ισχυρούς κλυδωνισμούς σε μια εύθραυστη αιγυπτιακή οικονομία.
Μια ενδεχόμενη πολιτική και οικονομική αποσταθεροποίηση στην Αίγυπτο θα έχει μεγάλες συνέπειες όχι μόνο για τη Μέση Ανατολή, τη Μεσόγειο και την Ευρώπη αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι μεταναστευτικές ροές προσφύγων και μεταναστών προς την Ευρώπη αναμφίβολα θα αυξηθούν.
Η Ευρώπη πρέπει, επομένως, να προετοιμαστεί διπλωματικά και επιχειρησιακά. Έχουμε ήδη κάποιες ανησυχητικές ενδείξεις από αυξημένες ροές που εμφανίζονται από τη Λιβύη προς τα Νότια της Κρήτης.
Μπορεί η νέα κρίση, να δημιουργήσει κλυδωνισμούς στην παγκόσμια οικονομία από τους αναγκαστικούς περιορισμούς στα ναυτικά δρομολόγια και την αύξηση των ναύλων στις θαλάσσιες μεταφορές λόγω πιθανών αλλαγών στα δρομολόγια των εμπορικών πλοίων;
Το διεθνές εμπόριο είναι συνεχώς εκτεθειμένο σε κρίσεις και πλέον οι κρίσεις είναι πιο συχνές και με μεγαλύτερη επίδραση στη ζωή μας. Ήδη έχουν επηρεαστεί κλάδοι της οικονομίας, εκτός της ναυτιλίας, όπως η βιομηχανία, η μεταποίηση, η ενέργεια, οι μεταφορές, τα καταναλωτικά αγαθά.
Για να σας δώσω μια χαρακτηριστική εικόνα του τι διαδραματίζεται αυτή την στιγμή στη ναυτιλία καταγράφω τα εξής: τα πλοία που αποφεύγουν την Ερυθρά Θάλασσα και επιλέγουν να πλεύσουν γύρω από το Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας επιβαρύνονται περίπου με 3.300 ναυτικά μίλια, δηλαδή με 10 έως 14 ημέρες περισσότερη χρονική διάρκεια στο ταξίδι τους, εκτός αν αυξήσουν σημαντικά την ταχύτητά τους. Ό,τι και αν επιλέξουν, είτε θα φτάσουν με μεγάλη καθυστέρηση είτε, αυξάνοντας τις ταχύτητες, θα έχουν μεγάλη οικονομική και περιβαλλοντική επιβάρυνση.
Για τον κλάδο των εμπορευματοκιβωτίων, όπου η μείωση στη διέλευση από το Σουέζ αγγίζει το 80%, η παράταση της κατάστασης αυτής θα αποτελέσει σοβαρό “στρες τεστ” για τις αντοχές της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας, ενώ ήδη υπάρχει έντονη ανησυχία για ενδεχόμενη μετακύληση του κόστους στον καταναλωτή.
Την ίδια στιγμή, καταγράφεται μία πρώτη μείωση των εισαγωγών και των εξαγωγών της Ε.Ε., ενώ η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν άμεσο πρόβλημα για τις εξαγωγές μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, σε προορισμούς της Ασίας, Ωκεανίας και Ανατολικής Αφρικής.
Η παγκόσμια οικονομία βρισκόταν σε μια κρίσιμη καμπή ανακάμπτοντας από τις πληθωριστικές πιέσεις που δημιούργησε η πανδημία και η ενεργειακή κρίση λόγω της κατάστασης στην Ουκρανία. Κεντρικοί τραπεζίτες προεξοφλούσαν και μείωση των επιτοκίων.
Τα όσα συμβαίνουν στην Ερυθρά Θάλασσα μπορεί να προκαλέσουν μια κρίση ευρύτερων επιπτώσεων με αποτέλεσμα, το αισιόδοξο σενάριο της ανάκαμψης και της μείωσης των επιτοκίων να καθυστερήσει. Η αγωνία της Δύσης (ΕΕ και ΗΠΑ), για να περιοριστούν οι επιπτώσεις της κρίσης και να λήξει το συντομότερο το πρόβλημα, οδήγησε στις δύο πρωτοβουλίες το “Prosperity Guardian” και τις “Ασπίδες”.
Στο σημείο αυτό θέλω να υπογραμμίσω ότι η παγκόσμια κοινότητα αντιλαμβάνεται τον πρωταγωνιστικό ρόλο της ναυτιλίας ως στυλοβάτη της παγκόσμιας ευημερίας κυρίως σε περιόδους κρίσεων, όπως συνέβη και στην περίοδο της πανδημίας. Όχι όμως μόνο σε περιόδους κρίσεων. Αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό έτσι ώστε η ναυτιλία και το επάγγελμα του ναυτικού να γίνουν ελκυστικά στους νέους και να στραφούν στη θάλασσα.
Ο ρόλος της Ελλάδας
Γιατί είναι σημαντική η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να συμμετάσχει η Ελλάδα στην επιχείρηση “ΑΣΠΙΔΕΣ” της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έχει ως στόχο την ελεύθερη ναυσιπλοΐα στην Ερυθρά Θάλασσα, από και προς τη Διώρυγα του Σουέζ; Τι σημαίνει για το γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας;
Όπως γνωρίζετε η Ελλάδα είναι ηγέτιδα δύναμη στην παγκόσμια ναυτιλία. Ως ηγέτιδα δύναμη έχει θεμελιώδες συμφέρον να διατηρήσει την παγκόσμια ναυσιπλοΐα ελεύθερη. Επομένως, ήταν επιβεβλημένο να δώσουμε το “παρών” και να συμμετέχουμε σε μια ευρωπαϊκή επιχείρηση που θέτει ως προτεραιότητα την προστασία της ανθρώπινης ζωής και την ασφάλεια των χιλιάδων ναυτικών και πλοίων.
Ο πρωταγωνιστικός ρόλος της Ελλάδας στη ναυτιλία δημιουργεί ευθύνες και αυτές αναλάβαμε, με την συμμετοχή μας στην ευρωπαϊκή ναυτική αποστολή με την ελληνική επωνυμία “Ασπίδες” (EUNAVFOR ASPIDES) που αποφασίστηκε από τους Υπουργούς Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αποκατάσταση και τη διασφάλιση της ελεύθερης ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα, όπως και με την συμμετοχή μας στην επιχείρηση “Prosperity Guardian”.
Ξεκαθαρίζω πως στόχος της αποστολής “Ασπίδες”, που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη τις τελευταίες ώρες, είναι αμιγώς αμυντικού χαρακτήρα και αποσκοπεί στην προστασία των εμπορικών πλοίων. Στην επιχείρηση “Ασπίδες” συμμετέχουν με πλοία, εκτός της Ελλάδας, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία με εντολή να αναλαμβάνουν επιχειρησιακή δράση μόνο αν δεχθούν πυρά ή αν απειλούνται εμπορικά ή πολεμικά πλοία στην περιοχή από drones ή πυραύλους.
Είναι σημαντικό για τον ρόλο της Ελλάδας ότι ο Διοικητής των Επιχειρήσεων (Operation Commander) είναι Έλληνας, όπως και το στρατηγείο της επιχείρησης είναι στην Ελλάδα, στη Λάρισα. Αυτό επιβεβαιώνει με τον πιο χειροπιαστό τρόπο τον αναβαθμισμένο γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας ως πόλου σταθερότητας και ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Θέλω να θυμίσω εδώ τη σοφή προσέγγιση του μεγάλου ηγέτη του Ελληνισμού, του Ελευθέριου Βενιζέλου, ο οποίος γνώριζε ότι, τη στιγμή της κρίσης η αξιοπιστία είναι βασική προϋπόθεση για να έχεις ουσιαστικό ρόλο στο διεθνές παιχνίδι. Η απουσία σημαίνει απουσία απ’ όλα, συμπεριλαμβανομένων και των ωφελημάτων.
