Έρευνα του ινστιτούτου διαΝΕΟσις με τίτλο «Τι πιστεύουν οι Έλληνες;» διεξήχθη, από την εταιρία MARC, για το ποιες είναι οι απόψεις τους σε διάφορα ζητήματα σημαντικά όπως τον πόλεμο στην Ευρώπη, τα ελληνοτουρκικά, την πανδημία και την εγκληματικότητα.
Το πρώτο μέρος της έρευνας δημοσιεύθηκε το Σάββατο 9 Απριλίου και το δεύτερο την Κυριακή 17 Απριλίου.
Η έρευνα με γενικό τίτλο «Τι πιστεύουν οι Έλληνες», το πρώτο μέρος της οποίας παρουσιάστηκε στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, διερευνά τις απόψεις των Ελλήνων σε πλήθος θεμάτων που ξεκινούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και φτάνουν ως το μεταναστευτικό και τη σεξουαλική παρενόχληση.
Πρόκειται για την έκτη σχετική έρευνα του ινστιτούτου από το 2015.
Σημειώνεται πως το πρώτο μέρος αυτού του έκτου «κύματος» έγινε την περίοδο 3-18 Φεβρουαρίου 2022 επί δείγματος 1.255 ατόμων αλλά καθώς έκτοτε μεσολάβησε η εισβολή του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία και η έναρξη του πολέμου, πέντε από τις ερωτήσεις επαναλήφθηκαν την περίοδο 10-13 Μαρτίου 2022, για να καταγραφούν τυχόν αλλαγές στη στάση της κοινής γνώμης σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα.
Το πρώτο μέρος της έρευνας «Τι πιστεύουν οι Έλληνες;»
Όπως είναι αναμενόμενο, τα συναισθήματα που κυριαρχούν στην ελληνική κοινωνία είναι η «ανασφάλεια» (28,8%) και η απογοήτευση (28,5%). Το αίσθημα της «αισιοδοξίας» έχει υποχωρήσει πολύ (από 23,4% που το δήλωναν ως το κυρίαρχο συναίσθημα το 2019 στο 13,7% φέτος). Ο βαθμός αισιοδοξίας πάντως συνδέεται αισθητά με το εισόδημα. Για παράδειγμα, οι ερωτηθέντες που δηλώνουν ότι το μηνιαίο ατομικό τους εισόδημα είναι «πάνω από 3.000 ευρώ τον μήνα» δηλώνουν και το μεγαλύτερο ποσοστό αισιοδοξίας από όλους (27%) -η αισιοδοξία είναι και το συχνότερο συναίσθημα για αυτούς.
Για τη μεγαλύτερη απειλή και τα ελληνοτουρκικά
Σε άλλη ερώτηση, η μεγαλύτερη απειλή που αναγνωρίζουν οι Έλληνες για τη χώρα μας είναι το «δημογραφικό», με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την οικονομική κατάσταση να ακολουθούν. Είναι ενδιαφέρον ότι το 2022, ένα 9% θεωρούν πρώτη απειλή «τη μετανάστευση», από 21,7% που πίστευαν το ίδιο το 2019. Μολονότι η πανδημία της Covid εξακολουθούσε να προκαλεί δεκάδες θανάτους καθημερινά την περίοδο που έγινε η έρευνα, μόνο το 2,2% επέλεγαν ως πρώτη απειλή για τη χώρα μας τις «ασθένειες-πανδημίες». Ποια ομάδα, δε, αντιμετωπίζει το δημογραφικό ως λιγότερο άμεσο κίνδυνο; Οι νέοι 17-24, που το κατατάσσουν ως κίνδυνο αντίστοιχο με την «τρομοκρατία», η οποία αποτελεί την πρώτη απειλή για το 3,4% του δείγματος.
Για τον πλανήτη γενικότερα, όμως, οι περισσότεροι Έλληνες θεωρούν πλέον σημαντικότερη απειλή τους «πολέμους και τις συγκρούσεις» (33,2%). Αυτό είναι ένα αποτέλεσμα που άλλαξε δραματικά μέσα σε λίγες εβδομάδες -ήταν μία από τις ερωτήσεις που επαναλάβαμε τον Μάρτιο του 2022, μετά την εισβολή του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία. Τον Φεβρουάριο του 2022, μόνο 13,3% θεωρούσαν τους πολέμους τη μεγαλύτερη απειλή -η πλειοψηφία τότε (31,6%) θεωρούσαν σημαντικότερο κίνδυνο την κλιματική αλλαγή, με τις «οικονομικές ανισότητες και δυσκολίες» να ακολουθούν.
Για το ποιοι είναι «καλοί-κακοί»
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το ερώτημα σχετικά με τον χαρακτηρισμό «καλοί-κακοί». Συγκεκριμένα, οι ερευνητές ζήτησαν από τους πολίτες να πουν αν οκτώ λέξεις που χαρακτηρίζουν την εθνική ή θρησκευτική ταυτότητα ή κάποιο άλλο χαρακτηριστικό ενός ατόμου, αντιπροσωπεύουν κατά τη γνώμη τους κάτι «καλό» ή «κακό». Η πλειοψηφία επέλεξε ότι είναι «κακό» οι λέξεις «Τούρκοι» (60,3%), «μουσουλμάνοι» (47,9%), «Γερμανοί» (48,4%) και «μετανάστες» (42,8%). Περισσότερες «καλές» από ό,τι «κακές» αξιολογήσεις είχαν οι «Αμερικανοί» (49,3% τους θεωρούσαν «καλούς»), οι «Εβραίοι» (46,3%), οι «πρόσφυγες» (55,4%) και οι «Ρώσοι» (48,7%).
Στα δύο τελευταία είναι που παρατηρήθηκε μια αξιοσημείωτη αλλαγή μετά την έναρξη του πολέμου. Πριν από τον πόλεμο, στις αρχές του Φεβρουαρίου 2022, το ποσοστό των ερωτηθέντων που θεωρούσαν τους «πρόσφυγες» κάτι καλό ήταν 47,1% (και το 2019 ήταν μόνο 40,6%). Το ποσοστό που θεωρούσε «καλούς» τους Ρώσους τότε ήταν 58%. Είναι αξιοσημείωτο, δε, ότι κι αυτό το ποσοστό ήταν σημαντικά μειωμένο από το 77,4% που είχε καταγραφεί το 2016. Όπως προκύπτει, «για πρώτη φορά η θετική προδιάθεση απέναντι στους Αμερικανούς καταγράφεται, έστω και οριακά, υψηλότερη από τη θετική προδιάθεση απέναντι στους Ρώσους».
Αξιοσημείωτες είναι οι αλλαγές της αξιολόγησης την τελευταία διετία για μια σειρά από διεθνείς προσωπικότητες. Οι θετικές γνώμες για τον Εμανουέλ Μακρόν εκτοξεύτηκαν από το 48% στο 65,1% -και έτσι στην έρευνα του 2022 ο Γάλλος Πρόεδρος γίνεται η μόνη διεθνής προσωπικότητα που συγκεντρώνει περισσότερες θετικές από αρνητικές γνώμες. Η μεγαλύτερη αλλαγή, βεβαίως, εντοπίζεται στην εικόνα του Βλαντιμίρ Πούτιν. Τον Δεκέμβριο του 2019 το 41,3% των Ελλήνων είχαν θετική γνώμη για τον Πρόεδρο της Ρωσίας. Τον Μάρτιο του 2022 μόνο το 18,8% δηλώνει ότι έχει θετική γνώμη. Μόνο η Άγγελα Μέρκελ (70,2%) και ο Ταγίπ Ερντογάν (89,9%) συγκεντρώνουν μεγαλύτερα ποσοστά αρνητικών απόψεων από τον Πούτιν. Αξιοσημείωτο παραμένει, δε, το ότι περισσότεροι από τους μισούς Έλληνες δεν γνωρίζουν ή δεν έχουν σχηματίσει γνώμη για τον Πρόεδρο της Κίνας Σι Τζινπίνγκ.
Για τις εξωτερικές απειλές
Ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα που σχετίζεται με τις εξωτερικές απειλές αποτυπώνεται στην ερώτηση «ποιες από τις παρακάτω χώρες είναι οι καλύτεροι σύμμαχοι της Ελλάδας στα εξωτερικά της θέματα». Σήμερα, το 64,9% των Ελλήνων επέλεξαν τη Γαλλία. Επιπλέον, οι Έλληνες αξιολογούν ως «δεύτερες καλύτερες» συμμάχους της Ελλάδας -με πολύ μεγάλη διαφορά- τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Εδώ υπήρξε κι άλλη μια αλλαγή μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία: το ποσοστό των Ελλήνων που επέλεγαν τη Ρωσία ως μία από τις δύο σημαντικότερες συμμάχους της Ελλάδας μειώθηκε στο μισό (από 15,2% σε 7,5%).
Κι ως προς τις απειλές που απασχολούσαν τους Έλληνες; Όπως πάντα, δηλώνουν ανήσυχοι για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στις ζωές τους – το 43,8% των Ελλήνων θεωρούν ότι η κλιματική αλλαγή «επηρεάζει αρνητικά τις ζωές τους σήμερα» και το 45,2% ότι «θα τις επηρεάσει αρνητικά στο μέλλον».
Για την πανδημία
Ως προς την πανδημία, τον Φεβρουάριο του 2022 το 81,5% των ερωτηθέντων δήλωναν ότι έχουν κάνει έστω και μία δόση του εμβολίου κατά της Covid (στους ηλικίας άνω των 65 το ποσοστό ήταν 93,3%) ενώ λιγότερο από 10% δήλωναν ότι δεν πρόκειται να εμβολιαστούν.
Για το κίνημα #metoo
Μία από τις σημαντικές αλλαγές επέφερε το κίνημα #metoo. Το 2022 το 87,8% των Ελλήνων θεωρούν ότι το πρόβλημα της σεξουαλικής παρενόχλησης είναι «πολύ» ή «αρκετά» εκτεταμένο -από 64,2% που πίστευαν το ίδιο το 2018. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (59,1%) πιστεύουν ότι πάντα υπήρχαν περιστατικά βίας κατά των γυναικών, αλλά τώρα αναδεικνύονται περισσότερο στον δημόσιο διάλογο, ενώ πάνω από 1 στους 4 Έλληνες κι Ελληνίδες δηλώνουν ότι έχουν παρενοχληθεί σεξουαλικά. Από αυτούς, οι 42,2% δηλώνουν ότι έχουν παρενοχληθεί από φίλους/γνωστούς ή συναδέλφους, το 11% από συγγενείς, το 24,6% από προϊσταμένους και το 40,5% από αγνώστους.
Βεβαίως, το φαινόμενο που αφορά σχεδόν υπερτριπλάσιες γυναίκες από ό,τι άνδρες. Σχεδόν οι μισές Ελληνίδες δηλώνουν ότι έχουν παρενοχληθεί σεξουαλικά (43,4%) και το ίδιο δηλώνουν περίπου 1 στους 8 άνδρες (13,1%). Πλέον, το 2022 η πλειοψηφία των Ελλήνων πιστεύουν ότι πρέπει να επιτραπούν οι γάμοι μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών (51,7% συμφωνούν «μάλλον» και «σίγουρα ναι»). Ταυτόχρονα έχει αυξηθεί πολύ το ποσοστό των Ελλήνων που συμφωνούν και με την τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια -από 23,2% το 2019 το ποσοστό το 2022 φτάνει στο 38,9%. Η πλειοψηφία, δε (60,2%), πλέον συμφωνεί και με τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου (από 48,1% το 2019). Και σε αυτά τα αποτελέσματα η ηλικία, η μόρφωση και το εισόδημα είναι παράγοντες που επηρεάζουν τις απαντήσεις. Δύο στους 3 Έλληνες φοιτητές συμφωνούν με τον γάμο ομοφυλοφίλων. Σχεδόν 6 στους 10 συμφωνούν και με την τεκνοθεσία.
Για τους μετανάστες
Το 2022 η πλειοψηφία των Ελλήνων εξακολουθούν να πιστεύουν ότι τα παιδιά των νόμιμων μεταναστών που γεννιούνται στην Ελλάδα πρέπει να λαμβάνουν την ελληνική υπηκοότητα (59,1%), ένα ποσοστό πάντως που έχει μειωθεί από το 75,2% του 2015. Και εδώ οι πολύ νέοι, οι φοιτητές, οι προερχόμενοι από τον χώρο της Αριστεράς και τα ανώτερα οικονομικά στρώματα έχουν μεγαλύτερα ποσοστά -μόνο όσοι αυτοπροσδιορίζονται ως δεξιοί/ακροδεξιοί διαφωνούν.
Για την εγκληματικότητα
Στην κοινωνία του 2022, εξάλλου, σχεδόν όλοι οι Έλληνες (90,7%) πιστεύουν ότι «οι ποινές για πολύ σοβαρά εγκλήματα ή για εγκλήματα που αφήνουν σοβαρές και μόνιμες βλάβες» πρέπει να αυστηροποιηθούν. Οι μισοί Έλληνες (51%), δε, εξακολουθούν να θεωρούν ότι η θανατική ποινή θα πρέπει να επανέλθει για ορισμένα εγκλήματα.
Για την ΕΕ
Μετά από ένα από ό,τι αποδείχτηκε πρόσκαιρο διάλειμμα -μέσα στην κορύφωση της κρίσης το 2016-, η αποτίμηση της συμμετοχής της Ελλάδας στην ΕΕ επανήλθε στα διαχρονικά της επίπεδα: Δυο στους 3 Έλληνες πιστεύουν ότι η αποτίμηση είναι θετική ή μάλλον θετική (64%) και μόνο 1 στους 3 διαφωνεί (34%). Η αποτίμηση της συμμετοχής της χώρας μας στην ευρωζώνη παραμένει επίσης θετική για την πλειοψηφία των πολιτών (60,1% έναντι 37,1%), και ακόμα περισσότεροι (74,6%) πιστεύουν ότι πρέπει να παραμείνουμε στη ζώνη του ευρώ, ενώ μόνο 28,3% πιστεύουν ότι «η χώρα μας θα πρέπει να αποχωρήσει από την ΕΕ».
Όσο αφορά το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δε, οι πολίτες βλέπουν την εξέλιξή της με πολύ μεγαλύτερη αισιοδοξία από ό,τι την έβλεπαν το 2016. Τότε μόνο 1 στους 5 θεωρούσε ότι η ΕΕ θα γίνει «πιο ενωμένη ομοσπονδία κρατών» ή, έστω, θα συνεχίσει ως έχει. Σήμερα το 46,1% πιστεύουν ένα από αυτά τα δύο ενδεχόμενα.
Γενικά, αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι μετά από την κορύφωση της κρίσης των μνημονίων στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας η εικόνα της ΕΕ επανήλθε στα επίπεδα αποδοχής που είχε πριν από την κρίση. Οι περισσότεροι, δε, Έλληνες σε συντριπτικά ποσοστά πιστεύουν πως η ΕΕ θα έπρεπε να αναλάβει περισσότερες αρμοδιότητες σε τομείς όπως η Υγεία, η Άμυνα, η Εξωτερική Πολιτική και η Παιδεία.
Για τη θρησκεία
Επίσης οι Έλληνες θα ήθελαν να είχαν κατά μέσο όρο 2 με 3 παιδιά (2,6), ενώ στο ερώτημα «πόσο κοντά στη θρησκεία» αισθάνονται, σε μια κλίμακα από 1 έως 10, ο μέσος όρος που προέκυψε από τις βαθμολογίες των πολιτών το 2022 ήταν 6,25. Το 2019, ωστόσο, ο μέσος όρος ήταν στο 6,4. Το 2018 ήταν στο 6,6. Και εδώ η ηλικία είναι καθοριστικός παράγοντας, με τους νέους να δηλώνουν σε πολύ μικρότερα ποσοστά «κοντά στη θρησκεία» από ό,τι οι μεγαλύτεροι.
Πάντως, στην ερώτηση «όταν η επιστήμη και η θρησκεία συγκρούονται, ποιος πιστεύετε ότι έχει δίκιο» μόνο 10% απαντούν «η θρησκεία». Ιδεολογικά, όπως ίσχυε και τα τελευταία χρόνια, ο χαρακτηρισμός που πιστεύουν οι περισσότεροι Έλληνες ότι τους ταιριάζει είναι ο «φιλελευθερισμός» (18,9%). Μια αλλαγή σε αυτό το θέμα έχει προκύψει στον δεύτερο δημοφιλέστερο χαρακτηρισμό: η «σοσιαλδημοκρατία» έχει υποχωρήσει στην τρίτη θέση πλέον (14,1%) με τη θέση της να έχει καταλάβει το «κανένα από αυτά» (17%). Στους νέους ηλικίας 17-39, το «κανένα από αυτά» είναι η πρώτη επιλογή.
Και πού τοποθετούν τον εαυτό τους οι Έλληνες στην ιδεολογική κλίμακα; Οι περισσότεροι (20,8%) απαντούν πως δεν τους ταιριάζει ο άξονας. Το 20,6% απαντά το κέντρο, το 14% η Κεντροαριστερά, το 13,9% η Κεντροδεξιά, ενώ για την Αριστερά και τη Δεξιά τα ποσοστά είναι 10,8% και 9,8% αντιστοίχως.
Το δεύτερος μέρος της έρευνας
Τις πεποιθήσεις των πολιτών για το κράτος, την οικονομία, τις εργασιακές τους σχέσεις, καθώς και τις συνήθειές τους αποτυπώνει το δεύτερο μέρος της έρευνας του ινστιτούτου ΔιαΝΕΟσις με τίτλο: «Τι Πιστεύουν οι Έλληνες».
Ειδικότερα, μετά από δύο χρόνια πανδημίας, οι Έλληνες φαίνεται ότι έχουν αλλάξει ελαφρώς τη στάση τους απέναντι στο κράτος και τον ρόλο του στη λειτουργία της οικονομίας. Τον Δεκέμβριο του 2019 σχεδόν 6 στους 10 Έλληνες (58,2%) συμφωνούσαν πως «το κράτος επεμβαίνει υπερβολικά και δεν επιτρέπει στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας να δημιουργήσει πλούτο και θέσεις εργασίας», ενώ περίπου 1 στους 3 (37,4%) είχαν την άποψη πως «το κράτος δεν επεμβαίνει αρκετά και επιτρέπει στον ιδιωτικό τομέα να δρα ανεξέλεγκτα». Σήμερα, μετά από τις άμεσες και μεγάλες παρεμβάσεις του κράτους για τη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας και την ελάττωση των επιπτώσεων της πανδημίας, βρίσκουμε τις απόψεις αυτές απόλυτα μοιρασμένες (45,4% και τα δύο).
Ωστόσο, η στροφή που παρατηρήθηκε στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας ως προς το δίπολο υψηλή φορολογία/ισχυρό κράτος πρόνοιας εξακολουθεί να παραμένει: μόνο 1 στους 3 Έλληνες πιστεύει ότι «πρέπει να υπάρχει υψηλή φορολογία και ισχυρό κράτος πρόνοιας για όλους». Η πλειοψηφία των Ελλήνων εξακολουθούν να προτιμούν χαμηλή φορολογία έναντι ενός ισχυρού κράτους πρόνοιας. Οι Έλληνες πολίτες θεωρούν εξάλλου πως ότι οι τρεις σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη είναι κατά σειρά η μείωση της φορολογίας, η μείωση της γραφειοκρατίας και η ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης, ενώ μόλις το 2,4% αναφέρει την αύξηση των δημοσίων δαπανών.
Για το κράτος
Ως προς τις υπηρεσίες του κράτους, οι Έλληνες αξιολογούν θετικά ή μάλλον θετικά μόνο 4 από τις 12 που τους τέθηκαν υπόψη. Τη μία από αυτές με μικρή πλειοψηφία θετικών απόψεων (η αστυνομία, με 56% θετικές γνώμες) και άλλες τρεις με πολύ μεγάλες (πάνω από 75%): το gov.gr, την πυροσβεστική και τα ΚΕΠ.
Για την εργασία
Στο πεδίο εργασία/ισότητα, το 36,4% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι αν μπορούσαν να διαλέξουν δουλειά, θα προτιμούσαν «μισθωτή εργασία στο Δημόσιο» -είναι η δημοφιλέστερη απάντηση για τους ερωτηθέντες και το υψηλότερο ποσοστό προτιμήσεων για εργασία στο Δημόσιο που έχει καταγραφεί από το 2016. Μάλιστα, μια δουλειά στο Δημόσιο είναι η πρώτη επιλογή για όλες τις ηλικίες των Ελλήνων.
Η πλειοψηφία των Ελλήνων (55,4%) εξακολουθούν εξάλλου να πιστεύουν ότι οι πολίτες πρέπει να βγαίνουν στη σύνταξη πριν από τα 60 έτη. Όσον αφορά το θέμα της συνταξιοδότησης, 1 στους 3 Έλληνες (34%) πιστεύει ότι «η σύνταξή τους είναι εξασφαλισμένη». Από τους Έλληνες που εργάζονται, πάντως (μόλις το 47,7% του δείγματος), μόνο οι μισοί (52,2%) δηλώνουν ότι εργάζονται κανονικό 8ωρο. Σχεδόν 1 στους 5 εργαζόμενους εργάζεται με μερική απασχόληση (17,4%) και ένα πολύ υψηλό 29,2% δηλώνουν ότι εργάζονται περισσότερες από οκτώ ώρες την ημέρα.
Και πώς άλλαξε η εργασιακή κατάσταση των Ελλήνων κατά την περίοδο της πανδημίας; Το 39,1% των εργαζομένων δήλωσαν ότι οι συνθήκες εργασίας τους το τελευταίο διάστημα «έχουν χειροτερέψει», το 41,8% των εργαζομένων απάντησαν πως κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχουν εργαστεί με τηλεργασία, ενώ μετά το τέλος της πανδημίας, σχεδόν 1 στους 3 εργαζόμενους (37,5%) θα ήθελε να επιστρέψει κανονικά στον χώρο εργασίας τους, αλλά 1 στους 4 (23,2%) θα ήθελε «ένα ευέλικτο σύστημα που να συνδυάζει τηλεργασία με παρουσία στον χώρο εργασίας κάποιες ημέρες της εβδομάδας». Υπάρχει, δε, και ένα 6,9% (που ειδικά στις γυναίκες είναι 7,6% και στους νέους ηλικίας 17-24 είναι 22,2%), που θα προτιμούσε να συνεχίσει να εργάζεται αποκλειστικά με τηλεργασία.
Κατά τα λοιπά, το 57,9% των Ελλήνων (και το 77,1% των νέων ηλικίας 17-24 και το 71,9% των 25-39) δηλώνουν ότι «θα μετανάστευαν στο εξωτερικό αν έβρισκαν δουλειά με καλύτερες αποδοχές και καλύτερες συνθήκες».
Για την παιδεία
Όσον αφορά την παιδεία, σχεδόν οι μισοί Έλληνες απαντούν ότι, αν μπορούσαν να διαλέξουν, θα επέλεγαν την ιδιωτική εκπαίδευση για τα παιδιά τους (48,8% «ναι» και «μάλλον ναι» -έναντι 40,6% το 2019). Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον εύρημα εμφανίστηκε στην ερώτηση για το αν οι ερωτηθέντες θα προτιμούσαν «ένα πτυχίο πανεπιστημίου που οδηγεί σε εργασιακή ανασφάλεια και χαμηλές αποδοχές» ή «ένα πτυχίο τεχνικής σχολής με εξασφαλισμένη εργασία και υψηλότερες αποδοχές». Μόλις 18,9% επιλέγουν το πρώτο -έναντι 75,2% που επιλέγουν το δεύτερο, το τεχνικό πτυχίο με εξασφαλισμένη εργασία και υψηλές αποδοχές δηλαδή. Αν και απαντούν έτσι σε αυτή την ερώτηση, στην πράξη οι Έλληνες διαχρονικά κάνουν εντελώς διαφορετικές επιλογές -οι νέοι που επιλέγουν να φοιτήσουν στα πανεπιστήμια είναι σταθερά υπερδιπλάσιοι των νέων που ακολουθούν την τεχνική εκπαίδευση.
Όσον αφορά, δε, τη συμμετοχή ανδρών και γυναικών στην αγορά εργασίας, αλλά και γενικότερα τα θέματα ισότητας, προέκυψαν μερικά ενδιαφέροντα ευρήματα. Περίπου ο μισός πληθυσμός (48,7%), για παράδειγμα, θεωρεί ότι «γυναίκες και άνδρες έχουν τις ίδιες ευκαιρίες απασχόλησης», ενώ το 93,4% του πληθυσμού συμφωνούν ότι «η μητέρα και ο πατέρας πρέπει να έχουν ακριβώς τις ίδιες ευθύνες στη φροντίδα των παιδιών».
Πώς όμως ζουν οι Έλληνες και τι συνήθειες έχουν;
8% των Ελλήνων δηλώνουν ότι δεν τρώνε κρέας
76,1% δηλώνουν ότι προσέχουν τη διατροφή τους
62,1% δηλώνουν ότι ασκούνται σωματικά
81,4% δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν πιστωτική ή χρεωστική κάρτα
77,2% δηλώνουν ότι βλέπουν τηλεόραση καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά, αλλά
42,5% των νέων ηλικίας 17-24 δηλώνουν ότι δεν βλέπουν τηλεόραση
66,4% δηλώνουν ότι ασχολούνται με τα social media
33,5% καπνίζουν (οι γυναίκες περισσότερο από τους άνδρες -και η ηλικία που καπνίζει περισσότερο είναι οι 25-39)
18,8% πίνουν αλκοόλ καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά
57,1% δηλώνουν ότι κάνουν προληπτικές ιατρικές εξετάσεις κάθε χρόνο
15,9% έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές σε λογαριασμούς ΔΕΚΟ
15,7% δηλώνουν ότι παίρνουν κάποιο κοινωνικό επίδομα ή άλλη υλική βοήθεια από το κράτος (από 12,1% το 2019)
65,5% δηλώνουν ότι δεν έχουν πάρει ποτέ τέτοια βοήθεια (από 78,7% το 2019)
33,6% δηλώνουν ότι δεν έχουν διαβάσει κανένα βιβλίο τους τελευταίους 12 μήνες
8,9% δηλώνουν ότι έχουν διαβάσει περισσότερα από 10
53,5% δηλώνουν ότι τους ενδιαφέρει «πολύ» ή «αρκετά» η πολιτική
43% των Ελλήνων δηλώνουν ότι έχουν κατοικίδιο
26,5% δηλώνουν ότι τα τελευταία 2 έτη μπόρεσαν να αποταμιεύσουν χρήματα. Ωστόσο σε άλλη ερώτηση μόνο 14,2% δηλώνουν ότι είναι «σχετικά άνετοι οικονομικά» και οι υπόλοιποι επιλέγουν κατηγορίες από «τα βγάζω πέρα αλλά δεν μπορώ να αποταμιεύσω» (45,1%) μέχρι «τα βγάζω πέρα με πολύ μεγάλες δυσκολίες» (34,2%) και «δεν τα βγάζω πέρα» (5,2%).
26,4% δηλώνουν ότι δεν μπόρεσαν να θερμάνουν επαρκώς την οικία τους το χειμώνα του 2022.
Για τις αξίες
Ως προς τις αξίες οι Έλληνες θεωρούν σημαντικότερη αξία τη «δικαιοσύνη» (34%), την οποία εξακολουθούν να επιλέγουν περισσότεροι από όσοι επιλέγουν την «ελευθερία» (26,4%), με την αξιοκρατία και την αλληλεγγύη να ακολουθούν. Εξάλλου, η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων θεωρούν καλό πράγμα την «ανταγωνιστικότητα» (76,2%) και τις «μεταρρυθμίσεις» (70,1%), ενώ πλειοψηφικά ποσοστά θεωρούν καλό τον «συμβιβασμό» (53,2%) και τις «αποκρατικοποιήσεις» (47,2% έναντι 41,9%). Αντίθετα, οι περισσότεροι Έλληνες θεωρούν κακά πράγματα τον «συνδικαλισμό», τις «τράπεζες», τις «πολυεθνικές» και το «χρηματιστήριο».
Σε ερώτηση για διάφορα θέματα αξιών και ποιότητας ζωής στην Ελλάδα, η πλειοψηφία των Ελλήνων απάντησε ότι κανένα από αυτά δεν ισχύει ή εφαρμόζεται εδώ. Ούτε «προστατεύονται τα δικαιώματα των μειονοτήτων» (47,8% «λίγο» και «καθόλου»), ούτε οι πολίτες απολαμβάνουν τις ελευθερίες που χαρακτηρίζουν μια δημοκρατία (56,3%), ούτε ζούμε σε ένα ασφαλές περιβάλλον (67,6%), ούτε το δικαστικό μας σύστημα μας αντιμετωπίζει όλους ως ίσους (72,6%) ούτε αναγνωρίζονται και επιβραβεύονται οι άξιοι (80%).
Οι ερευνητές ζήτησαν από τους ερωτηθέντες να αξιολογήσουν οκτώ λέξεις που περιγράφουν διάφορες ιδεολογικές στάσεις. Μόνο για δύο από αυτές η πλειοψηφία των Ελλήνων έχει καλή άποψη: τον «σοσιαλισμό» (53,2%) και τον «φιλελευθερισμό» (52%). Για όλες τις άλλες στάσεις η πλειοψηφία έχει αρνητική άποψη, από τον «νεοφιλευθερισμό» (47,6% αρνητική άποψη) μέχρι τον κομμουνισμό (69,8% αρνητική άποψη). Εδώ υπάρχουν και κάποιες ιστορικές αλλαγές στην τελευταία επταετία: Το 2015 το 52,5% των Ελλήνων θεωρούσαν την «αριστερά» καλό πράγμα -το 2022 το ποσοστό αυτό είναι 32%. Τότε το 40,5% θεωρούσαν τον «ριζοσπαστισμό» καλό πράγμα -το 2022 το αντίστοιχο ποσοστό είναι 19,6%. Το 2018 το 41,1% θεωρούσαν τον «νεοφιλελευθερισμό» καλό πράγμα -το 2022 μόνο το 25% συμφωνεί.
