Η κοινή εμφάνιση των Αντώνη Σαμαρά και Κώστα Καραμανλή στην εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου «Οι απόρρητοι φάκελοι Καραμανλή», στο Πολεμικό Μουσείο, κατέληξε με την κατάθεση λεπτομερούς αντιπολιτευτικής ατζέντας από τον Μεσσήνιο πολιτικό και την επαναφορά των προειδοποιήσεων Καραμανλή για την πορεία των εθνικών θεμάτων, καθώς επανέλαβε το «όχι» στην υπογραφή συνυποσχετικού με την Τουρκία για προσφυγή στη Χάγη.
Όλο το σκηνικό ήταν ασυνήθιστο για τα δεδομένα της σύγχρονης πολιτικής επικοινωνίας: Μια εκδήλωση σε μια μουντή αίθουσα ενός αδιάφορου μουσείου, μέσα στο κατακαλόκαιρο, για ένα βιβλίο που έχει εκδοθεί εδώ και τρία χρόνια, με έναν πρώην Πρωθυπουργό, αλλά νυν κυβερνητικό βουλευτή, να εκφωνεί μια ομιλία πιο αντιπολιτευτική και από αυτή που θα έδινε ένας αρχηγός αξιωματικής αντιπολίτευσης, έναν δεύτερο πρώην Πρωθυπουργό, απόμαχο πλέον, να λέει και αυτός πάνω κάτω τα ίδια, πολλά στελέχη του κυβερνώντος κόμματος να χειροκροτούν —και με έναν κυβερνητικό εκπρόσωπο να παρακολουθεί από την πρώτη σειρά, αναγκαστικά και κάπως αμήχανος.
Σε όρους μικροπολιτικής —το αν αυτό μπορεί να αναπτύξει μια δυναμική για μείζονες πολιτικές εξελίξεις είναι νωρίς ακόμα να κριθεί— η εκδήλωση, το βράδυ της Δευτέρας στο Πολεμικό Μουσείο, σηματοδότησε τον συντονισμό του Αντώνη Σαμαρά και του Κώστα Καραμανλή, απέναντι στον Κυριάκο Μητσοτάκη, τις πολιτικές του οποίου επέκριναν δημοσίως, με αφορμή και το πρόσφατο, μέτριο για τη ΝΔ, αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Τα όσα ειπώθηκαν από τους δύο πρώην προέδρους της Νέας Δημοκρατίας —με την ασφάλεια, βέβαια, της απόστασης από την εξουσία και από την ευθύνη διακυβέρνησης μιας χώρας σε τόσο επικίνδυνους καιρούς—, συνιστούν ένα πλήγμα για τον Πρωθυπουργό, ή αν θέλετε, μια πρώτη σοβαρή αψιμαχία για κάτι που μπορεί να κλιμακωθεί σε πόλεμο στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος.
Το ότι από το Μέγαρο Μαξίμου είπαν ότι δεν σχολιάζουν δηλώσεις ή ομιλίες πρώην Πρωθυπουργών, δεν εξωραΐζει τα πράγματα, απλώς υπάρχει μια επιχείρηση να μη δοθεί συνέχεια —λογικά την ίδια απάντηση θα δώσει στο μπρίφινγκ της Τρίτης ο Παύλος Μαρινάκης, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, που ήταν παρών στην εκδήλωση.
Δεν ήταν ο μόνος. Στο Πολεμικό Μουσείο το παρών έδωσαν υπουργοί όπως ο Αδωνις Γεωργιάδης, αντιπρόεδρος της ΝΔ ας μην το ξεχνάμε, ή ο πρώην πρόεδρος της ΝΔ και νυν ευρωβουλευτής Βαγγέλης Μεϊμαράκης, αλλά και η Ντόρα Μπακογιάννη, βουλευτής Χανίων και αδελφή του Πρωθυπουργού.
Ηταν όμως και η Βασιλική Θάνου, πρώην Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, υπηρεσιακή Πρωθυπουργός το 2015 με επιλογή Αλέξη Τσίπρα (αξέχαστες και πάντα παρούσες τελικά αυτές οι υπόγειες συγγένειες της καραμανλικής ΝΔ με τον ΣΥΡΙΖΑ…) Αγνωστο είναι, βέβαια, τι επιδιώκει πλέον ο κ. Καραμανλής, έχοντας αποσυρθεί και από βουλευτής πια. Και είναι ακόμα πιο άγνωστο τι θέλει πραγματικά να κάνει ο κ. Σαμαράς, στα 73 του πια –πάντως, είπε ότι δεν διαπραγματεύεται για «μεγάλα αξιώματα» (και σε εννέα μήνες έχουμε εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας). Εχει περάσει σχεδόν μια δεκαετία από τότε που ήταν Πρωθυπουργός, εννέα χρόνια από τότε που παραιτήθηκε από πρόεδρος της ΝΔ και έμεινε ένας βουλευτής Μεσσηνίας που δεν ψηφίζει και τόσο φανατικά τα κυβερνητικά νομοσχέδια, ούτε και συμμετέχει ενεργά στις προεκλογικές εκστρατείες του κόμματος στο οποίο ανήκει. Αλλά στην πρώτη ευκαιρία, και αυτή δόθηκε το βράδυ της Δευτέρας, στην παρουσίαση του βιβλίου του Μανώλη Κοττάκη
«Οι απόρρητοι φάκελοι Καραμανλή» (εκδ. Λιβάνη, 2021), στο Πολεμικό Μουσείο, αποκτά ξαφνικά φωνή και καταγγέλει όλο το εύρος του πολιτικού αποτυπώματος του Κυριάκου Μητσοτάκη: από την ιδεολογική σύνθεση και τον καινοφανή τρόπο λειτουργίας της κυβέρνησης, ως τη μη αντιμετώπιση της ακρίβειας, τα «καλάθια» του νοικοκυριού, τη διατήρηση του ΦΠΑ, την αποδοχή που απολαμβάνει ο Πρωθυπουργός από τα ΜΜΕ και βεβαίως την προώθηση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών.
Στη φαρέτρα του πρώην Πρωθυπουργού ήταν, φυσικά, τα γνωστά επιχειρήματα που έχει επιστρατεύσει και στο παρελθόν: η woke Ευρώπη, η λαθρομετανάστευση, η «πράσινη» μετάβαση, η ισλαμοποίηση —όλα όσα κατά τον κ. Σαμαρά, περιγράφουν την ευρωπαϊκή πραγματικότητα και αποδοκιμάστηκαν στις ευρωκάλπες της 9ης Ιουνίου και ακόμα πια πρόσφατα στη Γαλλία. Αλλά αυτή τη φορά και με αφορμή το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και τη συρρίκνωση της εκλογικής επιρροής της Νέας Δημοκρατίας, η ομιλία του κ. Σαμαρά είχε εμφανώς στόχο τον Πρωθυπουργό.
Σε αυτόν μιλούσε, σε αυτόν απαντούσε ο κ. Σαμαράς, κοπιάροντας ακόμα και ατάκες που είχε χρησιμοποιήσει ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης στην τελευταία, θυελλώδη, συνεδρίαση της ΚΟ της ΝΔ. Χαρακτηριστικό το εξής που είπε κάποια στιγμή ο κ. Σαμαράς: «Συνιστά μήπως πολιτική πρόταση το “ούτε Δεξιά, ούτε Κέντρο, ούτε Αριστερά, μόνο μπροστά”; Τι σημαίνει όταν λέμε ότι τα “προβλήματα δεν έχουν χρώμα”; Πώς δεν έχουν; Για παράδειγμα, ο γάμος των ομόφυλων για την Αριστερά είναι “μια χαρά”, για εμάς είναι πρόβλημα! Πώς και γιατί δημιουργήθηκε “η μικρότερη και πιο φοβική” Νέα Δημοκρατία όλων των εποχών, σε αυτές τις εκλογές;
Μήπως ο ιστορικά μικρότερος αριθμός ψήφων δείχνει ότι το δέντρο, πράγματι, ούτε ψηλώνει, ούτε απλώνεται, ακριβώς διότι αποκόπηκε από τις ρίζες του;», είπε σε ένα σημείο της ομιλίας του ο κ. Σαμαράς, ο οποίος, βέβαια, επέλεξε και να παίξει με τους αριθμούς: τον Μάιο του 2012 με εκείνον αρχηγό και σε εθνικές εκλογές, η ΝΔ είχε πάρει 1.192.103 ψήφους και ποσοστό 18,85% (ιστορικό χαμηλό), ενώ στις πρόσφατες ευρωεκλογές η ΝΔ ψηφίστηκε από 1.125.602 πολίτες (28,31%). Η επίθεση του κ. Σαμαρά στον κ. Μητσοτάκη ήταν και επί προσωπικού:
«Η τελευταία δημόσια εμφάνισή μου ήταν στη Βουλή, κατά την ψήφιση του νομοσχεδίου για τον γάμο ομοφύλων. Είχα τότε πει: “Να προσέχει λοιπόν η κυβέρνηση: Η υπερβολική αυτοπεποίθηση, μπορεί να την οδηγήσει να ξεκοπεί από την πραγματικότητα… Και από την κοινωνία…” Επειδή λοιπόν ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι έκανε το σωστό με αυτό το νομοσχέδιο, αναρωτιέμαι εάν άκουγε τι του έλεγαν οι βουλευτές μας πριν λίγες ημέρες στη Βουλή. Εάν άκουσε την ψήφο του ελληνικού λαού. Δεν ξέρω ποιους ακούει αλλά ας καταλάβει ότι κάνει λάθος να επιμένει στο λάθος», είπε για τον Πρωθυπουργό. Και συνέχισε στο ίδιο τέμπο, επικαλούμενος και τον κ. Καραμανλή, πρώην Πρωθυπουργό και πρώην πρόεδρο της ΝΔ, που θα μιλούσε αμέσως μετά: «Κριτής όλων μας είναι ο ελληνικός λαός. Κι έκρινε.
Το ζήτημα είναι ότι δεν έδινε κανείς σημασία από την κυβέρνηση! Για όλα τα θέματα. Ούτε τα όσα είπε ο Κώστας Καραμανλής κυρίως για τα εθνικά μας θέματα. Ούτε εμένα. Με τον Κώστα είμαστε φίλοι και μαζί στη Νέα Δημοκρατία από το 1976. “Γεννηθήκαμε” και μεγαλώσαμε στην παράταξη. Κι έχουμε περάσει μαζί τα πάντα, με σεβασμό ο ένας για την πορεία του άλλου. »Διερωτήθηκα, λοιπόν, δημοσίως, για τα εθνικά θέματα, “μα τόσο λάθος κάνουμε δύο πρώην πρόεδροι και πρωθυπουργοί;” Κι όχι μόνο δεν άκουγε ποτέ κανείς, αλλά αντιμετωπιστήκαμε με απαξίωση από την κυβέρνηση!
Φθάσαμε στο σημείο, στο περιβόητο νομοσχέδιο για τον γάμο, να θέτω συγκεκριμένα ερωτήματα επί της ουσίας, κι όχι μόνο δεν μου απάντησε κανείς αλλά οργανώθηκαν “κενά έδρανα” την ώρα που μιλούσα… Και συνεχίστηκαν τα πανηγύρια υπουργών, αγκαλιά με ΛΟΑΤΚΙ, στα θεωρεία της Βουλής την ώρα που το ένα τρίτο των βουλευτών της Παράταξής μας δεν το ψήφισε… . Αφήστε και τα γλέντια που ακολούθησαν σε μπαρ αμέσως μετά… Αφού λοιπόν η κυβέρνηση αντιμετωπίζει έτσι ακόμη και τον πρώην Πρωθυπουργό και πρόεδρό της, γιατί να μην σας θεωρήσει ο κόσμος αλαζόνες κύριοι;», είπε με νόημα.
Ενώ για το κυβερνητικό σχήμα, ο κ. Σαμαράς σημείωσε: «Το μοντέλο διακυβέρνησης με την ιδεολογία της παράταξης στο περιθώριο, με το αποκαλούμενο επιτελικό κράτος των 63 μελών του υπουργικού συμβουλίου, με ανακυκλούμενους υπουργούς, -πάμπολλους και πάντα αλάνθαστους εξωκοινοβουλευτικούς- και με τους βουλευτές σχεδόν απαξιωμένους, είναι επιτυχημένο; Εάν ναι, γιατί λοιπόν αυτή η πολιτική μας εκδοχή αποδοκιμάστηκε από την κοινωνία; Και μάλιστα δίχως πολιτικό αντίπαλο, δίχως τρόικα και επιτήρηση, και σε συνθήκες πρωτοφανούς επικοινωνιακής παντοδυναμίας;»
«Πάλι καλά που είδαμε και την Famagusta στην τηλεόραση» Αλλά και στα εθνικά, ο κ. Σαμαράς επιχείρησε να αποδομήσει την εικόνα που έχει χτίσει η κυβέρνηση για τη διεθνή παρουσία της χώρας. Επιτέθηκε στον Ταγίπ Ερντογάν, τον οποίο δεν κατονόμασε καν, έφτασε στο σημείο να μιλήσει για «εθνική αδυναμία» της Ελλάδας, και επικαλέστηκε και πάλι την εθνική τηλοψία (προ ετών εκθείαζε την τηλεοπτική σειρά για τον γέροντα Παΐσιο, τώρα το σίριαλ «Famagusta» –και τα δύο του Mega, παρεμπιπτόντως). «Για τον διάλογο με τον Πειρατή. Για το ότι ξεχάσαμε να θυμίσουμε σε όλον τον κόσμο τα 50 χρόνια, φέτος, από την τραγωδία της Κύπρου. Πάλι καλά που είδαμε και την “Famagusta” στην τηλεόραση… Για το λάθος ψήφισμα με το Κόσοβο.
Για το “λόμπι των κατευναστών”. Για την ανακήρυξη ΑΟΖ και θαλάσσιων πάρκων. Για την Αγία Σοφία και τη Μονή της Χώρας. Για το χωρίς καμία λογική “Σύμφωνο περί Φιλίας” με την Τουρκία. Και τι είδαμε μετά το Σύμφωνο; Τον Ερντογάν να ξαναγράφει τα σχολικά βιβλία στην Τουρκία και να διδάσκει τη νεολαία του για την “γαλάζια πατρίδα” τους, δηλαδή ελληνικά εδάφη. Τον Ερντογάν να γίνεται «καλό παιδί» στα μάτια της Δύσης ώστε να πάρει τα F-16. Τις νέες, ευθείες απειλές, του Μπατχτσελί και του Φιντάν, μέχρι και για την Κρήτη. Και ποιοι τα λένε αυτά;;
Αυτοί που από τη μια, υποτίθεται, ότι θέλουν να μπουν στην Ευρώπη κι από την άλλη μας απειλούν μαζί με τη Χαμάς! »Οταν εγώ μίλησα, δημόσια και πολύ πριν τις εκλογές, για τον Φρέντυ Μπελέρη και για τον απαράδεκτο Ράμα, υπήρξε σιωπή. Όμως στον Ράμα δώσαμε τελικά χώρο για να κάνει τις συγκεντρώσεις του. Και του δώσαμε ακόμα και το Ζάππειο για να παρουσιάσει σε υψηλούς προσκεκλημένους τους πίνακες και τα γλυπτά του. Πότε; Όταν ο Μπελέρης, με κατηγορίες στημένες , ήταν φυλακισμένος. Και παραμένει φυλακισμένος σήμερα, εκλεγμένο μέλος του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου. Είναι η απόλυτη εικόνα εθνικής αδυναμίας»!
Καραμανλής: Οχι στον «καταχρηστικό δικαιωματισμό»
Στο ίδιο μήκος κύματος, αλλά σαφώς λιγότερο αιχμηρός και λιγότερο προσωπικός –περισσότερο θεσμικός θα μπορούσε να πει κανείς– ήταν ο κ. Καραμανλής, ο οποίος τοποθετήθηκε αμέσως μετά την ομιλία του κ. Σαμαρά.
Ο πρώην Πρωθυπουργός (2004-2009), ο οποίος τερμάτισε πέρυσι την κοινοβουλευτική του διαδρομή, έκανε λόγο για βαθιά κρίση στην Ευρώπη. Αναφερόμενος σχετικά παρέθεσε παραδείγματα μιλώντας μεταξύ άλλων για την συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους υπό το βάρος της δημοσιονομικής αυστηρότητας, στην ανεξέλεγκτη μετανάστευση, στην άκριτη υιοθέτηση επιλογών που θίγουν ταυτοτικά ζητήματα. Μιλώντας για την οικονομία είπε μεταξύ άλλων πως η άκαμπτη δημοσιονομική αυστηρότητα διέρρηξε το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, που ήταν όμως το θεμέλιο της κοινωνικής συνοχής και της πολιτικής ομαλότητας.
«Με αποκορύφωμα την αλαζονική, κοντόφθαλμη, τιμωρητική και οικονομικά εσφαλμένη αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης, η ΕΕ στην ουσία απαρνήθηκε μία από τις θεμελιώδεις αρχές της: την σύγκλιση μεταξύ των χωρών, δηλαδή τον επιμερισμό των κινδύνων από την έκθεση σε κρίσεις χρέους ως την ανάγκη μεταφοράς πόρων από τον οικονομικά εύρωστο Βορρά στον ασθενέστερο Νότο. Ταυτόχρονα η διαρκής διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων οξύνει το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα, αφού κάνει τους λίγους πλουσιότερους και περιθωριοποιεί ολοένα και μεγαλύτερα κοινωνικά στρώματα» σημείωσε.
Ο πρώην πρωθυπουργός έκανε λόγο για αδυναμία της Ευρώπης να παίξει ενεργό ρόλο τόσο στα όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία όσο και στο Μεσανοτολικό, ενώ τόνισε ότι σε αυτό το απρόβλεπτο γεωπολιτικό περιβάλλον είναι μεγάλος ο κίνδυνος ακόμη και ανάφλεξης στα δυτικά Βαλκάνια. Το Κόσσοβο είναι σε αδιέξοδο και οι εθνικισμοί στην περιοχή μας είναι πάλι σε έξαρση, είπε ο κ.Καραμανλής και τόνισε ότι πρέπει να σταλεί ένα καθαρό μήνυμα στα Τίρανα και Σκόπια ότι τέτοιου είδους συμπεριφορές, όπως αυτές των δυο χωρών εναντίον της χώρας μας, δεν γίνονται ανεκτές και επισύρουν συνέπειες και να υπάρξει επισήμανση ότι ο δρόμος για την Ευρώπη εξαρτάται από την Ελλάδα.
Οι πολίτες της Ευρώπης αντέδρασαν στην προσπάθεια επιβολής άνωθεν ενός άλλου μοντέλου ζωής, είπε ο Κώστας Καραμανλής και αναφερόμενος στα αποτελέσματα των ευρωεκλογών στην ΕΕ έκανε λόγο για διάρρηξη της εμπιστοσύνης μεταξύ κοινωνιών και πολιτικού συστήματος. Οι αρχόμενοι δεν εμπιστεύονται τους άρχοντες τους και οι άρχοντες αδυνατούν να κατανοήσουν τους προβληματισμούς και τις επιφυλάξεις των αρχομένων. Αυτός είναι ο ορισμός της κρίσης της εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα και της απονομιμοποίησης του στα μάτια πολιτών, είπε ο πρώην πρωθυπουργός.
Οταν 6 στους 10 εκλογείς απέχουν είναι ώρα επείγοντος συναγερμού και όχι εφησυχασμού, είπε ο κ.Καραμανλής τονίζοντας ότι οι πολίτες εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους, αλλά και την απόρριψη του πολιτικού συστήματος και της τροπής που παίρνει η δημόσια ζωή. «Το πρώτο μέλημα στα κέντρα αποφάσεων της ΕΕ ήταν να επιβάλουν τις επιλογές τους σε πρόσωπα, και ότι βγαίνουν οι αριθμοί αντί να τους αφυπνίσει το σοκ και μην τυχόν και δεν μπορούν να επιβάλουν τις προκαθορισμένες αποφάσεις τους» είπε μεταξύ άλλων ο κ. Καραμανλής. Και προσέθεσε: «Στην προσπάθειά τους μάλιστα να υποβαθμίσουν την σημασία του εκλογικού μηνύματος, δεν διστάζουν με δημόσιες αναφορές να μετέρχονται με μεγάλη ευκολία περιφρονητικών και απαξιωτικών χαρακτηρισμών για τους διαμαρτυρόμενους πολίτες.
Αίφνης η Ευρώπη γέμισε από λαϊκιστές, ακροδεξιούς, φιλοφασίζοντες και θρησκόληπτους. Από καθυστερημένους που δεν μπορούν να συλλάβουν τις σύγχρονες τάσεις και προτεραιότητες της πολυπολιτισμικότητας, του άκρατου δικαιωματισμού, της παντοκρατορίας των αγορών κι ενός αδιαφανούς τραπεζικού συστήματος, του σταδιακού εξοβελισμού του έθνους – κράτους.
«Δείγματα νοσηρής και επικίνδυνης νοοτροπίας» Όλα αυτά όμως είναι δείγματα νοσηρής και επικίνδυνης νοοτροπίας. Η αυταρέσκεια και η αλαζονεία, ο δύσκολα συγκαλυπτόμενος ελιτισμός δεν φανερώνουν μόνο ρηχότητα και επιπολαιότητα. Φανερώνουν στην ουσία υπεροψία για την άλλη άποψη, δογματικές αγκυλώσεις, περιφρόνηση για τους πολλούς, τις αγωνίες, τα προβλήματα, τις προσδοκίες τους.
Έτσι όμως όχι απλώς δεν αντιμετωπίζεται το πρόβλημα, αντιθέτως επιδεινώνεται και μάλιστα ραγδαία με κίνδυνο κάποια στιγμή, όχι στο μακρινό απώτερο μέλλον, να πάρει εκρηκτικές διαστάσεις. Όταν δαιμονοποιείται η άλλη άποψη, όταν αντιμετωπίζονται ως εχθροί οι ανησυχούντες, τότε η οριστική ρήξη μαζί τους είναι αναπόφευκτη».
Σε μια έμμεση αλλά σαφή αναφορά στον κ. Μητσοτάκη και στην κυβέρνηση, ο κ. Καραμανλής συνέχισε λέγοντας πως «αν δεν καταλαβαίνεις γιατί δυσανασχετούν και διαμαρτύρονται οι πολλοί, αν επιμένεις, κόντρα σε όλες τις ενδείξεις, ότι εσύ έχεις δίκιο και οι πολλοί άδικο, αν πιστεύεις ότι ξέρεις πάντα καλύτερα από αυτούς και η μόνη παραδοχή που κάνεις είναι ότι θα έπρεπε απλώς να το επικοινωνήσεις καλύτερα, είναι σχεδόν βέβαιο ότι εκείνοι έχουν δίκιο κι εσύ άδικο.
Αν ούτε αυτό καταλαβαίνεις τα πράγματα είναι απείρως χειρότερα». Τέλος αναφερόμενος στα Ελληνοτουρκικά ο κ. Καραμανλής είπε ότι οι ηγεμονικές βλέψεις της Τουρκίας, η συστηματική επιχείρηση εκ μέρους της διεύρυνσης της ατζέντας, η ευθεία αμφισβήτηση της εδαφικής ακεραιότητας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας είναι δεδομένες και απροκάλυπτες.
«Η Τουρκία απειλεί την Ελλάδα και την Κύπρο» «Μόνο εθελοτυφλούντες μπορούν να το αμφισβητούν. Η όποια συγκυριακή ύφεση στην ρητορική και τις έμπρακτες προκλήσεις, υπαγορευόμενη από πρόσκαιρες σκοπιμότητες, δεν πρέπει να συσκοτίζουν την αλήθεια. Ότι δηλαδή η Τουρκία έχει ξεκάθαρο αναθεωρητικό σχέδιο για την περιοχή και ευθέως απειλεί την Ελλάδα και την Κύπρο. Ηγεμονισμός που συν τοις άλλοις αποκαλύπτεται από την στρατιωτική και όχι μόνο παρουσία της στην Μέση Ανατολή, τον Καύκασο, την Βόρεια Αφρική αλλά και χώρες των Βαλκανίων» είπε.
Εκτίμησε ότι καμιά Ελληνική Κυβέρνηση δεν θα ήταν διατεθειμένη να υποχωρήσει σε μείζονα εθνικά θέματα και να αποδεχθεί ρυθμίσεις σε βάρος των εθνικών συμφερόντων και εξήγησε: «Πρώτον, διότι αποκλείω την πιθανότητα να το επιθυμεί. Αλλά επιπρόσθετα δεν θα μπορούσε, διότι θα βρισκόταν αντιμέτωπη με την ομόθυμη και σθεναρή αντίδραση των Ελληνίδων και των Ελλήνων.
Είναι λοιπόν αδύνατη και αδιανόητη η σύναψη συνυποσχετικού που θα κρύβει τεχνηέντως και εκ του πονηρού, υπό το πρόσχημα της προσφυγής στο ΔΔ της Χάγης για την οριοθέτηση της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας, την εκχώρηση με ασαφείς και διπλωματικά ευρηματικές διατυπώσεις, δικαιώματος στο ΔΔ να αποφανθεί περί του εύρους των χωρικών υδάτων ή ακόμα και της εδαφικής κυριαρχίας νήσων και βραχονησίδων. Είμαι κατηγορηματικός σε αυτό».
Ο πρώην πρωθυπουργός τέλος, είπε ότι απαιτείται διαρκής εγρήγορση και ετοιμότητα, «καθαρές απαντήσεις μη επιδεχόμενες παρερμηνεία, πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική συνεχούς αναζήτησης ερεισμάτων στον διεθνή χώρο και βέβαια ισχυρές ένοπλες δυνάμεις και αποτρεπτική ικανότητα. Πάνω απ όλα όμως επιβάλλει εθνική ομοψυχία και υψηλό εθνικό φρόνημα από όλους μας».
