Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας αναγνωρίστηκε ο ρόλος των εθνικών κοινοβουλίων στη θεσμική λειτουργία της Ένωσης, μέσω της συμμετοχής τους στη λήψη αποφάσεων και άσκησης ελέγχου στις ποινικές υποθέσεις, συμβάλλοντας ενεργά στην καλή λειτουργία της Ένωσης.
Από τον σχεδιασμό και την υιοθέτηση των σχετικών δράσεων της Ένωσης, μέχρι και την υλοποίηση σε επίπεδο κρατών-μελών, τα εθνικά κοινοβούλια εμπλέκονται ενεργά στις διαδικασίες και δράσεις που αναλαμβάνονται στον τομέα της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις, προσδίδοντας μια διάσταση δημοκρατικής νομιμοποίησης στη δράση της Ένωσης.
Συγκεκριμένα, στο Χώρο Ελευθερίας Ασφάλειας και Δικαιοσύνης, η συμμετοχή των εθνικών κοινοβουλίων συνίσταται αφενός στην αξιολόγηση των δράσεων της Ένωσης και των κρατών μελών και αφετέρου στον έλεγχο της νομοθετικής δράσης της Ένωσης, υπό το φως των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας (άρθρα 12 ΣΕΕ και 69 ΣΛΕΕ).
Τα εθνικά κοινοβούλια διευκολύνουν την πλήρη εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης, υλοποιώντας τις πολιτικές της Ένωσης. Η αποστολή των εθνικών κοινοβουλίων συνίσταται στον προληπτικό έλεγχο της τήρησης της αρχής της επικουρικότητας των σχεδίων νομοθετικών πράξεων. Η συμμετοχή των εθνικών κοινοβουλίων στη νομοπαραγωγική διαδικασία της Ένωσης τα καθιστά μοχλό ελέγχου της ενωσιακής δράσης. Επιπροσθέτως, αναγνωρίζεται πλέον η δυνατότητα στα κράτη μέλη να ασκούν προσφυγή ενώπιον του Δικαστηρίου κατά νομοθετικής πράξης της Ένωσης για παραβίαση της αρχής της επικουρικότητας.
Τα εθνικά κοινοβούλια συμπράττουν ακόμη στην αξιολόγηση των δραστηριοτήτων της Eurojust, εξειδικεύοντας ζητήματα δομής, λειτουργίας και δράσεων του οργανισμού αυτού.
Ο ενισχυμένος ρόλος τους αποτελεί αντιστάθμισμα στην απώλεια εξουσιών που υπέστησαν λόγω της κατάργησης του τρίτου πυλώνα. Ο μηχανισμός αυτός εξειδικεύεται ως προς τις λεπτομέρειες εφαρμογής του, με μέτρα που υιοθέτησε το Συμβούλιο μετά από πρόταση της Επιτροπής. Δεν υποκαθιστά την θεσμοθετημένη ελεγκτική διαδικασία στο πλαίσιο του δικαιοδοτικού συστήματος της Ένωσης (άρθρα 258-260 ΣΛΕΕ), αλλά λειτουργεί ανεξάρτητα, ως πρόσθετη δικλείδα ασφαλείας για την επίτευξη της μέγιστης δυνατής αποτελεσματικότητας των πολιτικών της Ένωσης.
Γράφει ο Βαγγέλης Ζαφειριάδης
Απόφοιτος Νομικής ΔΠΘ, κάτοχος μεταπτυχιακού στο Ποινικό Δίκαιο και μεταπτυχιακός φοιτητής στην Οικονομική Εγκήματικότητα
