Η Πανελλαδική Ομοσπονδία Ενώσεων Στρατιωτικών (Π.Ο.Ε.Σ.) επανέρχεται με νέα επιστολή προς τον υπουργό Εθνικής Άμυνας, επαναφέροντας στο προσκήνιο την τραγωδία της Λιβύης και εκφράζοντας την έντονη ανησυχία της για πιθανή συγκάλυψη της υπόθεσης.
Η Ομοσπονδία, επικαλούμενη μαρτυρίες επιζώντων και δημοσιογραφικά στοιχεία, θέτει σειρά κρίσιμων ερωτημάτων σχετικά με τον σχεδιασμό, την εκτέλεση και τη διερεύνηση της αποστολής, ζητώντας την επανεξέταση της υπόθεσης και τη δημοσιοποίηση του πλήρους πορίσματος, στο όνομα της διαφάνειας και της δικαιοσύνης.
Αναλυτικά:
«Κύριε Υπουργέ.
Πριν λίγους μήνες η Ομοσπονδία μας επανήλθε στο θέμα της τραγωδίας της Λιβύης θέτοντας συγκεκριμένα ερωτήματα, τα οποία βεβαίως εξακολουθούν να παραμένουν αναπάντητα αν και ιδιαίτερα φλέγοντα. Επανήλθαμε σε ένα συμβάν για το ποιο γεννώνται εύλογα ερωτήματα, όπου διαφαίνεται ότι η υπόθεση προορίζεται να τεθεί «ήσυχα» στο αρχείο, παρά τις φωνές οργής, εκ των οποίων πολλές καταφθάνουν και στην Ομοσπονδία μας.
Ωστόσο, τόσο η διαχρονική απουσία απάντησης προς τα θέματα που προσπαθούμε να αναδείξουμε (εκτός αν κατατεθούν ως ερωτήσεις από τους κ.κ. Βουλευτές της Βουλής των Ελλήνων), όσο και οι σχεδόν τυποποιημένες απαντήσεις που δίνονται στα αντίστοιχα ερωτήματα κοινοβουλευτικού ελέγχου που κατατίθενται από διάφορα κόμματα, επισκιάστηκαν από τη συγκλονιστική συζήτηση στον ιστότοπο militaire με επιζώντες του δυστυχήματος, της οποίας γίναμε μάρτυρες.
Τι πληροφορηθήκαμε από αυτή τη συζήτηση:
- Ότι εις γνώσιν της Ηγεσίας διασαλεύθηκε, όχι μόνο το απόρρητο από τη δημοσίευση της φωτογραφίας πριν την απογείωση του αεροσκάφους, αλλά και η ασφάλεια όλης της αποστολής διότι δημοσιεύθηκε και η μη ύπαρξη οπλισμού.
- Ότι η αποστολή αποχώρησε δίχως να υπάρχει έγγραφη διαταγή, καθώς και ότι η επίσημη διαταγή εκδόθηκε κατόπιν δυστυχήματος.
- Ότι η αποστολή σχεδιάστηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών, ενώ η συμμετοχή είχε ως μόνο κριτήριο το ποιος εκτελούσε υπηρεσία στη Μονάδα του εκείνη την ημέρα.
- Ότι δεν υπήρχε καμία υπηρεσιακή οργάνωση, ούτε καν γνώση / ενημέρωση επί της αποστολής.
- Ότι δεν υπήρχαν καν κανόνες εμπλοκής και γι’ αυτό το προσωπικό των Ειδικών Δυνάμεων δεν έφερε όπλα.
- Ότι ο λόγος της αλλαγής του αεροδρομίου ήταν για να προσγειωθεί το αεροπλάνο πιο κοντά στην οικία του Προξένου.
- Ότι ο Πρόξενος έπρεπε να συνοδεύει την αποστολή και οι αρμόδιοι είχαν αυτή την εικόνα.
- Ότι στο επίμαχο ΙΧ που εμβόλισε το λεωφορείο δεν βρέθηκαν πτώματα.
- Ότι το προσωπικό εγκαταλείφθηκε στη μοίρα του, με την ελπίδα ότι θα καταλαγιάσει (και ξεχαστεί) η υπόθεση.
- Ότι ανάλογα με την οικογενειακή σχέση με τους θανόντες, άλλοι έλαβαν αποζημιώσεις (συμπεριλαμβανομένων και συντάξεων) για άκρως επικίνδυνη αποστολή και άλλοι για κοινό ατύχημα που προέκυψε από τυχαίους παράγοντες.
- Ότι για μέλη συγκεκριμένων οικογενειών πρόκειται να διακοπεί ακόμα και η λειψή σύνταξη θανόντος που λαμβάνουν.
Είναι γεγονός ότι, με βάση τις αποκαλύψεις των εμπλεκομένων, δόθηκαν απαντήσεις στα περισσότερα από τα ερωτήματα που είχαμε θέσει, με βάση τα δεδομένα που υπήρχαν και, δυστυχώς, οι απαντήσεις επιβεβαιώνουν όλα όσα φοβόμασταν. Ωστόσο, αυτό που επιβεβαιώνεται πέραν πάσης αμφιβολίας είναι ότι το ενδεχόμενο συγκάλυψης επανέρχεται στο προσκήνιο, αφού επιβεβαιώνεται ότι οι ΕΔΕ διερεύνησαν ανεπαρκώς τα δεδομένα. Υπενθυμίζουμε ότι, όπως επιβεβαιώνεται από τη δημοσιογραφική έρευνα, ως προς το θέμα της ύπαρξης ευθυνών του Υπουργείου Εξωτερικών, το Φεβρουάριο 2025 αρμόδια εισαγγελέας πρώτα υποβίβασε την υπόθεση σε πλημμέλημα και ακολούθως την έθεσε στο αρχείο.
Ως προς το δε, μέρος που αφορά το ΥΠΕΘΑ, υπενθυμίζουμε ότι ο ΥΦΕΘΑ είχε απαντήσει κατά τη συζήτηση της ολομέλειας της 17/2/25 σε επίκαιρη ερώτηση του κόμματος ΝΙΚΗ ότι, «Για αυτή την υπόθεση εκδόθηκε πράξη αρχειοθέτησης του Εισαγγελέα του Στρατοδικείου Αθηνών», προσθέτοντας ότι η προκαταρκτική εξέταση που είχε διαταχθεί ήταν «συνέπεια της εγκλήσεως παθόντων». Διερωτόμαστε ευλόγως, εν τέλει πόσα από τα σοβαρότατα καταγγελλόμενα διερευνήθηκαν και ποια ήταν τα συμπεράσματα και πορίσματα που εξήχθησαν περί την ύπαρξη τυχόν ευθυνών οποιασδήποτε μορφής;
Κύριε Υπουργέ.
Θεωρούμε ότι οι υπόνοιες για προσπάθεια συγκάλυψης του δυστυχήματος στη Λιβύη είναι τέτοιες που δεν αφήνουν περιθώρια για εφησυχασμούς. Κατόπιν τούτου, ζητάμε να αναλάβετε κάθε αναγκαία ενέργεια ώστε η υπόθεση (αν έχει πράγματι τεθεί στο αρχείο) να ανασυρθεί άμεσα για εκ νέου διερεύνηση, καθώς και να κοινοποιηθεί το πλήρες πόρισμα προς ενημέρωση της Κοινής Γνώμης μετά το πέρας της διαδικασίας.
Επιπλέον τούτου, επειδή πλέον έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτό ότι η Πολιτεία απλώς έστειλε μερικούς στρατιωτικούς στον τάφο (το προσωπικό στη συνέντευξη έκανε λόγο για αίσθημα «προδοσίας», φράση βαρύτατη), επαναφέρουμε εμπλουτισμένα τα ερωτήματα που θέσαμε με το υπ’ αριθμ. πρωτ. 920/13-06-2025 έγγραφό μας, με βάση όσα δεδομένα είχαν προκύψει από την αρθρογραφία της επίμαχης περιόδου και έκαναν λόγο για ιδιαίτερα σοβαρές παραλείψεις και ερωτήματα ως προς την οργάνωση και διεξαγωγή της επιχείρησης:
α. Με ποια κριτήρια συστήθηκε η «ειδική ομάδα παροχής υγειονομικής υποστήριξης»; Διερευνήθηκαν οι αποκαλύψεις ότι, παρά το γεγονός ότι η αποστολή είχε χαρακτηρισθεί ανθρωπιστική, οι συμμετοχές ήταν υποχρεωτικές και όχι εθελοντικές ως είθισται για τις εν λόγω αποστολές;
(Armyvoice, «Ανοίγουν τα στόματα για Λιβύη: Η Εύη δεν πήγε εθελοντικά», 23/9/23)
β. Ισχύει ότι τα πάντα οργανώθηκαν με προφορική εντολή και δεν υπήρξε απόφαση ΚΥΣΕΑ, όπως προκύπτει από σχετική αρθρογραφία;
(Militaire, «Έγκλημα Λιβύης με 5 νεκρούς: Μήνυση πατέρα νεκρού καταδρομέα δίνει την ευκαιρία στη Δικαιοσύνη να δηλώσει επιτέλους ανεξάρτητη!», 17/2/2025)
γ. Ενώ έχει αποδειχθεί ότι το αρχικό αεροδρόμιο θα ήταν διαθέσιμο εντός ολίγου και εν τέλει φέρεται να μην διακόπηκε ποτέ η εναέρια κυκλοφορία, για ποιον λόγο επελέγη στον αέρα (κατά τη διάρκεια της επιχείρησης) η αλλαγή αεροδρομίου προσγείωσης;
(«Ένα τελευταίο στοιχείο που προστίθεται στα κενά σχεδίασης και εκτέλεσης της επιχείρησης είναι η απόφαση να μετακινηθούν για σχεδόν 600 χιλιόμετρα από τη Βεγγάζη μέχρι την Ντέρνα οδικώς τα μέλη της ελληνικής αποστολής. Η απόφαση αυτή ελήφθη όταν το αεροδρόμιο της πόλης Μπάιντα (στο μέσον της απόστασης Βεγγάζης – Ντέρνα) κρίθηκε ακατάλληλο για την προσέγγιση C-130. Το ερώτημα είναι για ποιο λόγο ελήφθη η απόφαση για μετακίνηση οδικώς και όχι προσέγγιση της Ντέρνα από τα ανατολικά, ενδεχομένως και μέσω της φιλικής Αιγύπτου.», Καθημερινή, «Δυστύχημα στην Λιβύη: Οι γκρίζες ζώνες της τραγωδίας», 25/9/23)
δ. Ποια ήταν από το ΓΕΕΘΑ η εκτίμηση της απειλής (risk management) και η τυχόν διαφοροποίησή της, στο πλαίσιο της αλλαγής προορισμού; Με ποια στοιχεία κρίθηκε ως ασφαλέστερη η μεγαλύτερη οδική διαδρομή;
Σύμφωνα με αρθρογραφία, το ΓΕΕΘΑ φέρεται να διαπίστωσε εκ των υστέρων ότι οι οδικές μετακινήσεις στο συγκεκριμένο οδικό δίκτυο ήταν εξαιρετικά επικίνδυνες. Εξετάστηκε αυτή η παράμετρος από την ΕΔΕ; (Το Βήμα, «Λιβύη: Και η ΕΥΠ στις έρευνες για το δυστύχημα –“Λες και πήγαμε εκδρομή”», 19/9/23 και Καθημερινή, «Λιβύη: το σήμα κινδύνου που αγνοήθηκε», 20/11/23)
ε. Πως είναι δυνατόν επί σχεδόν 6 ώρες να μην υφίστατο εικόνα για το συμβάν και την κατάσταση των μελών της ελληνικής αποστολής όταν, αφενός υποτίθεται ότι ήταν διασφαλισμένη η επικοινωνία και, αφετέρου υφίστανται στοιχεία ότι ήδη από αρκετά νωρίς είχαν υπάρξει από τοπικά μέσα ειδήσεις που έδειχναν εικόνες του συμβάντος; Ποιος ευθύνεται για τις «αντικρουόμενες πληροφορίες» κατά το ίδιο διάστημα και την καθυστέρηση γνωστοποίησης των ονομάτων; Πως είναι δυνατόν να επιβεβαιώνεται η ύπαρξη πληροφοριών από σχετική αρθρογραφία και να φέρεται να μην εξετάστηκε η συγκεκριμένη πτυχή της υπόθεσης από την ΕΔΕ;
(«Η «Κ» ήδη νωρίς το απόγευμα είχε την πληροφορία για το δυστύχημα, ωστόσο κανένας επίσημος δίαυλος επικοινωνίας με τα ΜΜΕ δεν ενεργοποιήθηκε, με αποτέλεσμα η ατμόσφαιρα να είναι εξαρχής συγκεχυμένη, ακόμη κι όταν ζητήθηκε από το ΓΕΕΘΑ να τεθεί σε ετοιμότητα C-27 και C-130 –μάλιστα μετασκευασμένο– προκειμένου να μπορεί να μεταφέρει τραυματίες. Στις 7 το απόγευμα της Κυριακής το ΓΕΕΘΑ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία τονιζόταν ότι «στελέχη έχουν υποστεί ελαφρούς τραυματισμούς». Την ίδια στιγμή, δημοσιογραφικοί οργανισμοί, όπως το Reuters ή το Al Arabiya, επικαλούνταν λιβυκές πηγές, οι οποίες μιλούσαν ανοιχτά για τέσσερις νεκρούς.», Καθημερινή, «Λιβύη: Τα “γιατί” της μοιραίας αποστολής», 19/9/23)
στ. Για ποιον λόγο θεωρείται το ΥΠΕΞ μόνος υπεύθυνος φορέας όταν το ΓΕΕΘΑ σχεδίασε και εκτέλεσε την αερομεταφορά έστω κατόπιν άνωθεν διαταγής, με τρόπο που χαρακτηρίστηκε ικανοποιητικός και δίχως κενά ασφαλείας; Στους πόσους νεκρούς και τραυματίες θα κρινόταν μη ικανοποιητικός ο τρόπος σχεδιασμού και εκτέλεσης; Εξετάστηκε από την ΕΔΕ η τυχόν συμμετοχή του ΥΠΕΞ στον σχεδιασμό του επιχειρησιακού μέρους; Εξετάστηκε ο λόγος για τον οποίον στο πλαίσιο της ασφάλειας των μελών της αποστολής τα μέλη της ΔΕΠ ήταν άοπλα;
(Καθημερινή, «Δυστύχημα στην Λιβυή: Οι γκρίζες ζώνες της τραγωδίας», 25/9/23)
ζ. Ευθύνεται το ΥΠΕΞ που για να υπάρξει ενημέρωση επί του συμβάντος, στέλεχος εκ των τραυματιών επικοινώνησε με στενό συγγενικό πρόσωπο ζητώντας του να επικοινωνήσει περαιτέρω με το οικείο Κέντρο Επιχειρήσεων; Ισχύει ότι η ΔΕΠ ενημερώθηκε από τηλεφώνημα καταδρομέα μέσω κινητού τηλεφώνου Λίβυου, όπως έχει αποκαλύψει σχετική αρθρογραφία; Διερευνήθηκε αν οι επικοινωνίες ήταν επαρκείς και ασφαλείς ή εάν υπήρξε απώλειά τους και για ποιον λόγο;
(«Ήταν αργά το βράδυ της Κυριακής και αφού το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας είχε εκδώσει την πρώτη επίσημη ανακοίνωση, στην οποία έκανε λόγο για στελέχη που έχουν τραυματιστεί ελαφρά, όταν ένας άνδρας, μέλος της 31ης Μοίρας Επιχειρήσεων Έρευνας Διάσωσης της πολεμικής αεροπορίας που ανήκει στη ΔΕΠ. κάλεσε από τηλέφωνο Λίβυου για να ενημερώσει ότι η κατάσταση δεν είναι καθόλου καλή.», Hellas Journal, «Μαρτυρία για τις στιγμές φρίκης στη Λιβύη: “Όσοι είμασταν στις πίσω θέσεις σπάσαμε τα τζάμια με τις λαβές των μαχαιριών, με τα χέρια και τα πόδια”», 19/9/23»)
η. Πόση ώρα μετά το συμβάν έγινε η πρώτη επικοινωνία με οποιοδήποτε μέλος της ελληνικής αποστολής από πλευράς του ΥΠΕΘΑ και του ΓΕΕΘΑ; Διερευνήθηκαν εάν υπήρξε επαρκής συντονισμός ενεργειών στο πεδίο;
(«Το ΓΕΕΘΑ δικαιολογήθηκε, την επόμενη μέρα, γράφοντας «δεν λειτουργούσε στην περιοχή δίκτυο κινητής τηλεφωνίας και τα δορυφορικά τηλέφωνα που είχε μαζί της η ελληνική αποστολή καταστράφηκαν κατά την πυρκαγιά που ακολούθησε τη σύγκρουση των οχημάτων. Ότι δεν λειτουργούσαν τα κινητά απορρίπτεται αυτόματα από τα βίντεο που δείχνουν ντόπιους να μιλούν στα κινητά!», Documento, «Ερασιτεχνισμοί του αρχηγού ΓΕΕΘΑ Κ. Φλώρου πριν και μετά την τραγωδία στη Λιβύη (Photos & Video)», 18/9/23).
θ. Είναι αλήθεια ότι το πόρισμα της ΕΔΕ δεν ασχολείται καθόλου με το γεγονός ότι στα μέλη της ελληνικής αποστολής δεν είχαν καμία εικόνα περί του επιχειρησιακού σχεδιασμού της αποστολής κάτι που αποδεικνύεται και από την ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων που αποκαλύφθηκαν από δημοσιογραφικό άρθρο, και για ποιον λόγο φέρεται να έμεινε εκτός διερεύνησης αυτό το κρίσιμο για τη διερεύνηση πεδίο; Πως είναι δυνατόν να υπήρξε δημοσίευμα όπου δημοσιοποιούνται στοιχεία άγνοιας επί βασικών λεπτομέρειών και αυτά να μην εντοπίστηκαν κατά τη διερεύνηση από τον διενεργούντα την ΕΔΕ;
(«Μέχρι και τώρα που μιλάω, δεν έχω γνώση καμίας διαταγής σχεδιασμού και εκτέλεσης της αποστολής… Όλα έχουν γίνει στο προφορικό και είναι έκδηλη σε εμένα η βιασύνη, η πρεμούρα το να προλάβουμε κάτι, η προχειρότητα, η ασάφεια, η επιπολαιότητα», Data Journalists, «Αποκάλυψη: “Με απόφαση Μητσοτάκη η αποστολή θανάτου στη Λιβύη”», 12/3/25).
ι. Ισχύει ότι δεν διερευνήθηκε το ενδεχόμενο που ήδη από τις πρώτες μέρες είχε αποκαλυφθεί δημοσιογραφικά, ότι η καθυστέρηση και ο επικοινωνιακός σχεδιασμός σχετίστηκε με την παρουσία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ;
(ενδεικτικά, Σταύρος Λυγερός σε συνέντευξή του στο ραδιοσταθμό 98.4 καθώς και Εστία, «Ήξεραν για την τραγωδία της Λιβύης από τις 6 μμ αλλά το έκρυψαν λόγω ΔΕΘ», 24/9/23)
ια. Ισχύει ότι δεν κλήθηκαν να καταθέσουν στην ΕΔΕ πρόσωπα με αποδεδειγμένη συμμετοχή στον σχεδιασμό και την εκτέλεση (όπως ο τότε Α/ΓΕΕΘΑ ή ο τότε Διοικητής ΔΕΠ) και εάν ισχύει αυτό, πως μπορεί να θεωρηθεί πλήρες ένα τέτοιο πόρισμα;
(«Όλοι μάς δήλωναν τη λύπη τους για το συμβάν, ενώ ο Α/ΓΕΕΘΑ δήλωσε μπροστά στη σύζυγό μου ότι ζητά συγγνώμη για το μέρος της ευθύνης που του αναλογεί, ότι δεν προέβλεψε την πιθανότητα τροχαίου ατυχήματος (!) και ότι θα το λάβει υπόψη στην επόμενη αποστολή», Δημοκρατία, «Μαρτυρία-σοκ για την «αποστολή θανάτου» στη Λιβύη», 23/1/25 καθώς και «Άγριος καυγάς του στρατηγού Φλώρου με μάνα τραυματία στο Ναυτικό Νοσοκομείο», ieidiseis, 18/9/23)
ιβ. Θεωρείτε ότι στην τραγική κατάληξη της αποστολής οφείλεται η, κατά τις πρόσφατες δηλώσεις σας, μέχρι σήμερα έλλειψη εκπαίδευσης σε πολεμικά τραύματα;
ιγ. Θεωρείτε ότι το πόρισμα της ΕΔ, που μόνο ελάχιστα από όσα έχουν αποκαλυφθεί σε πλήθος τεκμηριωμένης αρθρογραφίας φέρεται να έχει εξετάσει και συμπεριλάβει, έχει προβεί σε ορθά συμπεράσματα και, εν γένει, κινείται προς την κατεύθυνση της διαφάνειας; Κι αν υποθέσουμε ότι τα στοιχεία προέκυψαν μετά, για ποιον λόγο δεν ζητάτε συμπληρωματική διερεύνηση ή να εξέλθει η υπόθεση από το αρχείο;
Επιπλέον των ανωτέρω, θεωρούμε επιβεβλημένο:
α. Να δημοσιευθούν τα στοιχεία των ψηφιακών δεδομένων της Διαταγής που φέρεται να εξεδόθη εκ των υστέρων, αφού όλα τα έγγραφα δημιουργούνται, υπογράφονται ψηφιακά και διεκπεραιώνονται μέσω του Συστήματος Ηλεκτρονικής Διακίνησης Αλληλογραφίας των ΕΔ, άρα δύναται να αποδειχθεί το ακριβές χρονικό σημείο της αρχικής σύνταξης της διαταγής και κατά πόσον αυτό ήταν όντως μεταγενέστερο της αναχώρησης της αποστολής.
β. Να διερευνηθεί η σοβαρότατη μαρτυρία για τις συνθήκες της αλλαγής του αεροδρομίου προορισμού.
γ. Να διερευνηθούν τα καταγγελλόμενα, σύμφωνα με τα οποία το Υπουργείο Εξωτερικών σχεδίασε επιχειρησιακά την αποστολή, καθώς και εάν πληρούνταν οι προϋποθέσεις προς τούτο.
δ. Να δημοσιοποιηθούν τα μέρη των πορισμάτων από τα οποία προκύπτει η μη ύπαρξη ευθυνών και ειδικώς η τεκμηρίωσή τους.
ε. Να αποκατασταθεί άμεσα και με αναδρομική ισχύ η αδικία με τις αποζημιώσεις των οικογενειών, με πλήρη αποζημίωση για συνθήκες άκρως επικίνδυνες και ένεκα της υπηρεσίας, για το μέγιστο διάστημα που προβλέπει ο νόμος.
Θα επαναλάβουμε με οργή και αγανάκτηση ότι:
- Η διαφάνεια και η απονομή Δικαιοσύνης δεν είναι θέματα επιλογής, αλλά είναι υποχρεώσεις κάθε Κράτους Δικαίου.
- Οι ασφαλείς συνθήκες εργασίας είναι ανθρώπινο Δικαίωμα.
- Οι στρατιωτικοί δεν μπορούν να συνεχίσουν να είναι οι αόρατοι, αναλώσιμοι, άνθρωποι δίχως εργασιακά δικαιώματα.
Παραμένουμε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε διευκρίνιση ή πληροφορία.
Οι κ.κ. βουλευτές της Βουλής των Ελλήνων, προς τις οποίες/τους οποίους κοινοποιείται το παρόν, παρακαλούνται για την ανάδειξη του θέματος, δια του κοινοβουλευτικού ελέγχου.»
