Η Σουηδία, είναι το νεότερο μέλος του ΝΑΤΟ και προετοιμάζεται να στείλει αργότερα φέτος δυνάμεις στη Λετονία, ως μέρος της πρώτης διεθνούς αποστολής της στο πλαίσιο της συμμετοχής της στη βορειατλαντική Συμμαχία.
Την ώρα που αρκετές χώρες καθιστούν υποχρεωτική τη στρατιωτική θητεία και παλεύουν για να προσελκύσουν νεοσύλλεκτους και να ενισχύσουν τους στρατούς τους, η Σουηδία επιλέγει (ξανά) μία άλλη τακτική… αφού διώχνει κάθε χρόνο χιλιάδες νέες και νέους, επιλέγοντας την «αφρόκρεμα» των υποψηφίων που θέλουν να καταταγούν τις Ένοπλες Δυνάμεις, αφου πρώτα πετύχουν σε μία έντονα ανταγωνιστική διαδικασία στρατολόγησης.
Η Σουηδία στοιχηματίζει ότι ο καλύτερος τρόπος για να ενισχύσει την άμυνά της ενάντια στη ρωσική επιθετικότητα είναι να ενισχύσει τον στρατό της με τους κορυφαίους της χώρας. Η στρατολόγηση σύμφωνα με το σουηδικό μοντέλο λειτουργεί πλέον ως φίλτρο, όχι ως δίχτυ.
Το αυστηρό σύστημα επιλογής νεοσύλλεκτων
Όλοι οι νέοι άνδρες και γυναίκες στη Σουηδία πρέπει να καταταγούν, αλλά οι αυστηρές δοκιμές ταξινομούν τους καλύτερους. Αυτό έχει δημιουργήσει έναν «κλειστό» κύκλο στρατολόγησης όπου η στρατιωτική θητεία, που διαρκεί έως και 15 μήνες ανάλογα με τον ρόλο, θεωρείται υψηλού κύρους και οι κληρωτοί ανταγωνίζονται για θέσεις. Στη συνέχεια, εντάσσονται στους εφέδρους της χώρας για 10 χρόνια ή μέχρι να γίνουν 47.
Το σύστημα έχει αποδειχθεί τόσο επιτυχημένο στην καλλιέργεια ταλέντων που οι πρώην κληρωτοί γίνονται ανάρπαστοι για την επαγγελματική τους αποκατάσταση σε δημόσια διοίκηση και εταιρείες τεχνολογίας. Ως ποσοστό του πληθυσμού της, το ετήσιο ποσοστό στρατολόγησης των ενόπλων δυνάμεων της Σουηδίας ξεπερνά τώρα αυτό των ΗΠΑ, οι οποίες το 2022 είχαν το δυσκολότερο έτος στρατολόγησης εδώ και σχεδόν πέντε δεκαετίες, συμπαρασύροντας την στρατιωτική ισχύ τους.
Η συνολική στρατολόγηση ήταν κοινή σε όλη την Ευρώπη τον 19ο αιώνα, όταν χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία επάνδρωσαν τις ένοπλες δυνάμεις τους κυρίως με άνδρες από χαμηλότερες τάξεις. Η Ρωσία συχνά χρησιμοποιούσε μια καταναγκαστική εκδοχή. Κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου, και οι δύο πλευρές είχαν σχέδια, αλλά οι ΗΠΑ το επανέφεραν, μαζί με τη Βρετανία, μόνο κατά τη διάρκεια των δύο Παγκοσμίων Πολέμων. Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, οι περισσότερες χώρες εγκατέλειψαν την πρακτική.
Αλλά η Σουηδία, εκτός από ένα σύντομο κενό κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010, βασίστηκε στη στρατολόγηση για περισσότερο από έναν αιώνα για να επανδρώσει τον στρατό της. Φέτος, από τους περίπου 100.000 νέους Σουηδούς που έπρεπε να καταταγούν, μόνο 6.200 έκαναν την περικοπή για στρατολόγηση, μια ετήσια αύξηση λίγο περισσότερο από 10%. Η χώρα στοχεύει να φτάσει τους 8.000 κληρωτούς το επόμενο έτος και τους 10.000 αμέσως μετά.
Η επιλογή βασίζεται στη σωματική και πνευματική ικανότητα, τα τεστ IQ και τα κίνητρα για υπηρεσία. Θέματα υγείας όπως αλλεργίες, άσθμα ή έκζεμα μπορούν να αποκλείσουν τους νεοσύλλεκτους.
Δεν θέλουν όλοι όσοι πληρούν τις απαιτήσεις του στρατού να υπηρετήσουν και οι ένοπλες δυνάμεις έχουν παραδοσιακά εξαλείψει αυτούς τους ανθρώπους, για να διασφαλίσουν ότι οι στρατιώτες τους δεν είναι μόνο ειδικευμένοι, αλλά και με υψηλά κίνητρα. Αλλά για να αυξήσει περαιτέρω τις προσλήψεις, ο στρατός μπορεί να αρχίσει να επιμένει ότι περισσότεροι από αυτούς θα συμμετάσχουν, λένε Σουηδοί αξιωματούχοι. Η αποφυγή του σχεδίου τιμωρείται με πρόστιμο ή φυλάκιση έως ένα έτος.
Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, τα ευρωπαϊκά έθνη μείωσαν τις δυνάμεις τους και αντικατέστησαν τους μεγάλους στρατούς στρατολόγησης με μικρότερες επαγγελματικές δυνάμεις. Η γήρανση του πληθυσμού και τα ακριβά κράτη κοινωνικής πρόνοιας σήμαιναν ότι η επάνδρωση ακόμη και μικρών στρατών έγινε δύσκολη.
Ταυτόχρονα, η εστίαση μετατοπίστηκε από την εδαφική άμυνα σε νέες απειλές όπως η τρομοκρατία και η υποστήριξη διεθνών αποστολών στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, οι οποίες μαζί με την πρόοδο στην τεχνολογία όπλων μείωσαν την ανάγκη για μαζικούς στρατούς.
Από το 1990 έως το 2015, η Γερμανία – διευρυμένη με την επανένωση – συρρίκνωσε τον αριθμό των μάχιμων ταγμάτων της από 215 σε 34, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών. Την ίδια περίοδο, άλλα ευρωπαϊκά έθνη ακολούθησαν το παράδειγμα. Ο αριθμός των ταγμάτων της Ιταλίας, αλλά και της Γαλλίας μειώθηκε κατά περίπου 67%, ενώ τα βρετανικά τάγματα μειώθηκαν σχεδόν κατά το ήμισυ.
Όταν έπεσε το Τείχος του Βερολίνου, η Σουηδία διέλυσε τεράστια τμήματα της στρατιωτικής υποδομής της και μείωσε τη δύναμη των στρατευμάτων της κατά περισσότερο από 90% από την κορύφωσή της στη δεκαετία του 1960. Ο Ανώτατος Διοικητής των Σουηδικών Ενόπλων Δυνάμεων έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου το 2013, λέγοντας ότι η χώρα θα είναι σε θέση να υπερασπιστεί τον εαυτό της ενάντια σε έναν ένοπλο επιτιθέμενο μόνο για μια εβδομάδα.
Σήμερα, η Σουηδία μπορεί να κινητοποιήσει περίπου 66.000 άτομα ένστολο προσωπικό, συμπεριλαμβανομένων περίπου 12.000 εφέδρων και πάνω από 20.000 εθνοφυλάκων, σε σύγκριση με 850.000 άνδρες και γυναίκες κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου στη δεκαετία του 1960. Στόχος είναι να αυξηθεί ο αριθμός των ενεργών δυνάμεων σε περισσότερες από 100.000 έως το 2030.
Από το 2017, περίπου 100.000 Σουηδοί κάθε χρόνο πρέπει να συμπληρώσουν ένα ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο για τις ένοπλες δυνάμεις, από το οποίο περίπου το 20% επιλέγεται για να υποβληθεί σε ψυχολογικές και σωματικές εξετάσεις. Περίπου το ένα τρίτο από αυτούς επιλέγονται ως κληρωτοί.
Η Νορβηγία έχει παρόμοιο μοντέλο στρατολόγησης με τη Σουηδία. Από τους περίπου 60.000 νέους Νορβηγούς, οι ένοπλες δυνάμεις κάθε χρόνο επιλέγουν περίπου το 40% για εξετάσεις και περίπου 10.000 για να υπηρετήσουν. Η Ολλανδία, η Ελβετία, η Γερμανία και η Δανία εξετάζουν επίσης την εισαγωγή ή την ενημέρωση των προγραμμάτων στρατολόγησής τους.
