Τα καιρικά φαινόμενα με πλημμύρες όπως η «DANA» στην Ισπανία και ο «Daniel» στην Ελλάδα που άφησαν πίσω τους θύματα και ανυπολόγιστες καταστροφές θα τείνουν να εμφανίζονται πιο συχνά καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας τείνει να ξεπεράσει ακόμη και τους 3 βαθμούς Κελσίου αυτό τον αιώνα και όπως είναι γνωστό, κάθε κλάσμα αύξησης της θερμοκρασίας τροφοδοτεί ακραίες καιρικές συνθήκες.
Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ υπό τις παρούσες συνθήκες, η υπερθέρμανση του πλανήτη αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,6 έως 3,1 βαθμούς Κελσίου αυτόν τον αιώνα, με μηδενικές πιθανότητες να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασία. Και η Ελλάδα δεν πρόκειται να μείνει ανεπηρέαστη. Τα κλιματικά μοντέλα ΕΑΑ και της πρωτοβουλίας CLIMPACT έχουν προβλέψει αύξηση της θερμοκρασίας έως 4 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2070. Και αυτό δεν αποτελεί έκπληξη καθώς ήδη τις τελευταίες τρεις δεκαετίες η μέση επιφανειακή θερμοκρασία της Μεσογείου αυξήθηκε κατά περίπου 1,5 βαθμούς Κελσίου, ενώ γενικότερα η Ευρώπη είναι ταχύτερα θερμαινόμενη ήπειρος.
To δεύτερο DANA που χτύπησε την Ισπανία, δύο εβδομάδες μετά τις φονικές πλημμύρες στη Βαλένθια ανέβασε τον αριθμό των θυμάτων στα 216. Οι πόλεις της Ταραγόνας και της Μάλαγας έζησαν βρέθηκαν σε κατάσταση συναγερμού αλλά οι αρχές ήταν σαφώς πιο καλά προετοιμασμένες. Το φαινόμενο DANA παρουσιάζει κοινά σημεία με την κακοκαιρία Daniel που έπληξε πέρυσι την Θεσσαλία καθώς, σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες και στις δύο περιπτώσεις υπήρχαν αποκομμένα χαμηλά βαρομετρικά. Οι αέριες μάζες που έρχονταν φορτωμένες υδρατμούς ανυψώθηκαν απότομα λόγω ορεινού ανάγλυφου και εκδηλώθηκαν ακραίες βροχοπτώσεις.
Ο ρόλος της Κλιματικής Αλλαγής
Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή των Ηνωμένων Εθνών, οι πιθανότητες για ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούν πλημμύρες και ξηρασίες έχουν αυξηθεί σημαντικά λόγω της κλιματικής αλλαγής.
«Ως αποτέλεσμα της αύξησης της θερμοκρασίας, ο υδρολογικός κύκλος έχει επιταχυνθεί. Έχει επίσης γίνει πιο ασταθές και απρόβλεπτο, και αντιμετωπίζουμε αυξανόμενα προβλήματα είτε υπερβολικού είτε πολύ λίγου νερού. Μια πιο ζεστή ατμόσφαιρα συγκρατεί περισσότερη υγρασία που ευνοεί τις έντονες βροχοπτώσεις», δήλωσε η γενική γραμματέας του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO), Celeste Saulo.
Το φαινόμενο που έπληξε την Ισπανία –γνωστό ως φαινόμενο της ψυχρής σταγόνας ή DANA στα Ισπανικά – εμφανίζεται συχνά κατά τη διάρκεια της φθινοπωρινής περιόδου, επειδή η εναπομένουσα επιφανειακή ζέστη από το καλοκαίρι συναντά μια ξαφνική κρύα εισβολή ψηλά από τις πολικές περιοχές. Αυτό οδηγεί σε αυτό που οι μετεωρολόγοι αποκαλούσαν «σύστημα αποκοπής» με τιμές χαμηλής πίεσης που επιμένουν για λίγες ημέρες και περιστρέφονται πάνω από την αντίστοιχη περιοχή. Επηρέασε επίσης τη νότια Γαλλία.
«Η παρουσία θερμού αέρα κοντά στην επιφάνεια που τροφοδοτείται από την υπερβολική υγρασία από την – ακόμα – ζεστή Μεσόγειο Θάλασσα και η αστάθεια που προκαλείται από τη σύγκρουση με κρύο αέρα στην ανώτερη ατμόσφαιρα οδηγεί σε μεγάλα σύννεφα με έντονες βροχοπτώσεις και ξαφνικές πλημμύρες», εξηγεί ο Omar Baddour, επικεφαλής του τμήματος παρακολούθησης του κλίματος στο WMO.
Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να κάνει αυτά τα συστήματα πιο έντονα λόγω των θερμότερων θαλάσσιων υδάτων και της αυξανόμενης υγρασίας στην ατμόσφαιρα», είπε. Για κάθε 1°C θέρμανσης, ο κορεσμένος αέρας περιέχει 7% περισσότερους υδρατμούς κατά μέσο όρο. Κάθε επιπλέον κλάσμα αύξησης της θερμοκρασίας αυξάνει επομένως την περιεκτικότητα σε ατμοσφαιρική υγρασία που με τη σειρά της αυξάνει τον κίνδυνο ακραίων φαινομένων βροχόπτωσης.
Ένα παρόμοιο σύστημα τον Σεπτέμβριο του 2023 (κακοκαιρία Daniel) προκάλεσε τεράστιες καταστροφές στην Ελλάδα και στη συνέχεια προχώρησε στη Λιβύη όπου προκάλεσε την κατάρρευση φραγμάτων, προκαλώντας τεράστιες απώλειες.
Σε μια ταχεία ανάλυση που έκαναν οι επιστήμονες από το World Weather Attribution για την Ισπανία, υπολογίστηκε ότι οι βροχοπτώσεις ήταν περίπου 12% εντονότερες και με διπλάσιες πιθανότητες σε σύγκριση με το ψυχρότερο προβιομηχανικό κλίμα. Ο ίδιος οργανισμός σε άλλες μελέτες αναφέρει ότι η κλιματική αλλαγή αύξησε την ένταση των βροχοπτώσεων και τις επιπτώσεις των καταστροφών από πλημμύρες στο Σαχέλ και τη Δυτική Αφρική, την Ανατολική Αφρική, την Ασία (Νεπάλ, Ινδία, Πακιστάν και Αφγανιστάν) και τη νότια Βραζιλία φέτος.
