Ένα νέο ιδιαίτερα σημαντικό θεσμό αποκτά σε μερικούς μήνες από σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρόκειται για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, η σύσταση της οποίας προβλέφθηκε με τον κανονισμό 2017/1939 της ΕΕ.
Εισαγγελείς από 22 κράτη της ΕΕ, υπό την Γενική Εισαγγελέα, Λάουρα Κοβέσι, αναλαμβάνουν να περιφρουρήσουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ σε κάθε κράτος – μέλος της.
Οι Ευρωπαίοι εισαγγελείς θα ερευνούν υποθέσεις απάτης σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, όπως για παράδειγμα εγκλήματα κατά του κοινοτικού προϋπολογισμού, παράνομων επιδοτήσεων, διασπάθισης κονδυλίων, κ.ά.
Ο νέος καινοτόμος αυτός θεσμός, που επί της ουσίας θα λειτουργεί στα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, αναμένεται να έχει άμεσο αντίκτυπο και στην χώρα μας. Υποθέσεις που αφορούν στην λήψη κοινοτικών κονδυλίων με παράνομα και αθέμιτα μέσα, ή υποθέσεις διασπάθισης κοινοτικών πόρων της ΕΕ, θα περάσουν, το 2020, στις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, η οποία όχι μόνο θα έχει το δικαίωμα να ασκεί ποινικές διώξεις στους εμπλεκόμενους αλλά θα μπορεί και να ανακτά τα κονδύλια που έχουν παράνομα εισπραχθεί από πολίτες ή οργανισμούς κρατών – μελών.
Οι Ευρωπαίοι εισαγγελείς στο πλαίσιο των ερευνών που διενεργούν θα συνεργάζονται με την Eurojust, την OLAF και την Europol και οι σχετικές διαδικασίες θα κινούνται άμεσα αφού την πρωτοβουλία για τις έρευνες δεν θα την έχουν πλέον οι δικαστικές αρχές κάθε κράτους – μέλους αλλά η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.
Παράλληλα, με τις έρευνες τις Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας που θα έχει έδρα το Λουξεμβούργο, σε κάθε κράτος – μέλος θα υπάρχουν εντεταλμένοι εθνικοί Ευρωπαίοι Εισαγγελείς που θα εκτελούν τις εντολές για τη διενέργεια ποινικών ερευνών και την άσκησης ποινικής δίωξης.
H διαδικασία επιλογής των υποψηφίων και το παρασκήνιο
Η διαδικασία για την επιλογή του Ευρωπαίου Εισαγγελέα από κάθε κράτος μέλος της Ε.Ε ήταν μακρά. Συγκεκριμένα, κάθε κράτος – μέλος της ΕΕ πρότεινε τους δικούς της υποψηφίους για τη θέση του Ευρωπαίου Εισαγγελέα που θα το εκπροσωπεί στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε στην χώρα μας για την κάλυψη της θέσης του Έλληνα Ευρωπαίου Εισαγγελέα ήταν η εξής:
Τον περασμένο Μάρτιο το 15μελές Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο του Αρείου Πάγου επέλεξε τρεις υποψηφίους για τη συγκεκριμένη θέση. Τους αντεισαγγελείς Εφετών Δημήτρη Ζημιανίτη, Ηλία Ζαγοραίο και Λάμπρο Πατσαβέλα. Η επιλογή των τριών εισαγγελέων έγινε μετά από έλεγχο των τυπικών προσόντων που απαιτούσε ο Κανονισμός 2017/1939 για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.
Στη συνέχεια 12μελής ανεξάρτητη ad hoc συσταθείσα επιτροπή με μέλη ανώτατους δικαστές από κράτη – μέλη της ΕΕ, εξέτασε με συνέντευξη τους τρεις υποψηφίους βαθμολογώντας τους. Η διαδικασία της εξέτασης των τριών υποψηφίων ήταν ιδιαίτερα επίπονη. Και οι τρεις έδωσαν δυο φορές συνέντευξη με τα μέλη της επιτροπής να εξετάζουν εξονυχιστικά τα τυπικά και ουσιαστικά τους προσόντα. Τελικά, μόλις την περασμένη εβδομάδα έγινε γνωστό πως πρώτος στη λίστα της Επιτροπής της ΕΕ για τη θέση του Έλληνα Ευρωπαίου Εισαγγελέα ήλθε ο κ. Ζημιανίτης, δεύτερος ο κ. Ζαγοραίος και τρίτος ο κ. Πατσαβέλας.
Πλέον αναμένεται και η τυπικά η έγκριση της απόφασης της Επιτροπής από το Συμβούλιο Υπουργών Δικαιοσύνης της ΕΕ, κάτι που αναμένεται να γίνει το επόμενο διάστημα.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι τους προηγούμενους μήνες και ενώ βρίσκονταν σε εξέλιξη η διαδικασία επιλογής των τριών Ελλήνων υποψηφίων από την ανεξάρτητη επιτροπή της ΕΕ, πληροφορίες ανέφεραν πως είχε λάβει χώρα ένα άγριο παρασκήνιο, που μάλλον δεν τιμά την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό.
Συγκεκριμένα, εισαγγελικός λειτουργός φέρεται να κατέθεσε αναφορά σε βάρος ενός εκ των τριών συναδέλφων του που είχαν προκριθεί από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο του Αρείου Πάγου για τη θέση του Έλληνα Ευρωπαίου Εισαγγελέα, αμφισβητώντας τα προσόντα του. Απώτερος στόχος φαίνεται πως ήταν να αλλάξει η λίστα με τους τρίτους υποψηφίους και σε αυτή να συμπεριληφθεί άλλο πρόσωπο που είχε όμως αποκλειστεί από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο του Αρείου Πάγου!
Οι τρεις υποψήφιοι
Τελικά, η 12μελής ανεξάρτητη επιτροπή της ΕΕ επέλεξε τον κ. Ζημιανίτη για τη θέση του Έλληνα Ευρωπαίου Εισαγγελέα, θέτοντας τον πρώτο στη σχετική λίστα κατάταξης. Η επιτροπή έκρινε ότι κ. Ζημιανίτης διαθέτει τα απαιτούμενα προσόντα για να καλύψει την τόσο σημαντική αυτή θέση.
Ωστόσο, και οι άλλοι δυο συνυποψήφιοι του, όπως φυσικά και ο κ. Ζημιανίτης, θεωρούνται εξαίρετοι Έλληνες εισαγγελικοί λειτουργοί, όπως εξάλλου καταδεικνύεται και από τα πλούσια βιογραφικά τους.
Θα αναφέρουμε ενδεικτικά κάποια στοιχεία από το «προφίλ» των τριών αντεισαγγελέων Εφετών που έθεσαν υποψηφιότητα για τη θέση του Έλληνα Ευρωπαίου Εισαγγελέα.
Δημήτρης Ζημιανίτης: Ο αντεισαγγελέας Εφετών που επιλέγει για τη θέση του Έλληνα Ευρωπαίου Εισαγγελέα εισήλθε στο δικαστικό σώμα το 1999. Ο κ. Ζημιανίτης έχει σπουδάσει νομικά στο ΕΚΠΑ και Κοινωνιολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο Ποινικό Δίκαιο στο ΕΚΠΑ και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Υπηρέτησε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών και στην Εισαγγελία Εφετών Αθηνών. Ακόμη, υπηρέτησε με απόσπαση στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ως Σύμβουλος Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (2002-2008) και ως μέλος της πενταμελούς Ανεξάρτητης Επιβλέπουσας Επιτροπής της Υπηρεσίας για την καταπολέμηση της Απάτης κατά των Οικονομικών Συμφερόντων της Ευρωπαϊκής. Διδάσκει στην Εθνική Δικαστών και έχει ασχοληθεί επιστημονικά με ζητήματα ευρωπαϊκού ποινικού δικαίου.
Ηλίας Ζαγοραίος: Αποφοίτησε από τη Νομική Αθηνών και κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο στο ποινικό και στο ποινικό οικονομικό δίκαιο. Έχει διατελέσει προϊστάμενος στην εισαγγελία Πρωτοδικών της Αθήνας για δυο συνεχόμενες θητείες και το 2017 προήχθη σε αντεισαγγελέα Εφετών. Το όνομά του έχει συνδεθεί με σημαντικές υποθέσεις που απασχόλησαν την κοινή γνώμη, όπως η πυρκαγιά στο Μάτι (για την οποία ο ίδιος και οι συνάδελφοι του συνέταξαν πόρισμα «κόλαφο» για τους κατηγορούμενους) και οι πλημμύρες στην Μάνδρα Αττικής. Ακόμη, αποτέλεσε μέλος νομοπαρασκευαστικών επιτροπών για την ενσωμάτωση στην εσωτερική νομοθεσία κοινοτικών οδηγιών και έλαβε μέρος σε σειρά επιτροπών της ΕΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Έχει μάλιστα ιδιαίτερη αξία να αναφερθεί ότι ο κ. Ζαγοραίος δεν είχε προταθεί για τη θέση του Ευρωπαίου Εισαγγελέα από την προηγούμενη ηγεσία της εισαγγελίας του Αρείου Πάγου αλλά έθεσε ο ίδιος υποψηφιότητα. Η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου τον επέλεξε για την συγκεκριμένη θέση με ψήφους ρεκόρ σε δυο διαδοχικές συνεδριάσεις (48 και 50 ψήφους αντίστοιχα έναντι 4 ανώτατων δικαστικών λειτουργών που μειοψήφησαν).
Λάμπρος Πατσαβέλας: Όπως και οι άλλοι δυο συνάδελφοί του ο κ. Πατσαβέλας φέρει και εκείνος τον βαθμό του αντεισαγγελέα Εφετών. Έχει υπηρετήσει στα Εφετεία Κέρκυρας, Αθήνας και Πάτρας. Διαθέτει σημαντική ευρωπαϊκή εμπειρία καθώς μεταξύ άλλων διετέλεσε σύμβουλος του Μόνιμου Αντιπροσώπου της Ελλάδας στο Συμβούλιο της ΕΕ, αναφορικά με την ανάπτυξη της συνεργασίας και των κοινών πολιτικών σε διάφορα διασυνοριακά ζητήματα. Ακόμη, έχει συμμετάσχει στις εργασίες του Συμβουλίου της ΕΕ, στις ομάδες εργασίας Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων και Γενικών Υποθέσεων, με αρμοδιότητα μεταξύ άλλων, τη διαχείριση των υποθέσεων Διαφθοράς.
Ακόμη, έχει διατελέσει επικεφαλής του ελληνικού γραφείου στην Eurojust αλλά και επικεφαλής και μέλος της Ομάδας των Οικονομικών Εγκλημάτων (FECT), που ασχολείται με την απάτη.
Επίσης, έχει διατελέσει μέλος της Επιτροπής Ασφαλείας και Σύμβουλος εγκληματικότητας για τον κυβερνοχώρο της Eurojust, μέλος της ad hoc επιτροπής για την ανάπτυξη πολιτικής για το παραδεκτό των αποδεικτικών στοιχείων στις συντονιστικές συνεδριάσεις του Σώματος και μέλος της εξεταστικής επιτροπής για την πρόσληψη διοικητικού προσωπικού στην Eurojust.
Πως έγινε η επιλογή του Έλληνα Ευρωπαίου Εισαγγελέα – Τι σηματοδοτεί για την Ελλάδα ο νέος θεσμός
