Οι περιορισμοί σε δημόσια συνάθροιση δεν θα πρέπει να φθάνουν μέχρι του σημείου προσβολής και κατάργησης του σκληρού πυρήνα του δικαιώματος αυτού, επισημαίνει σε ανακοίνωσή της η Συντονιστική Επιτροπή της Ολομέλειας των προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας.
Την ίδια ώρα με κοινή δήλωσή τους δυο διοικητικοί δικαστές επικροτούν την θέση που εξέφρασε χθες για το θέμα αυτό η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων (ΕΔΕ) και ζητούν και εκείνοι ανάκληση τη απόφασης περί απαγόρευσης των συναθροίσεων.
Πρόκειται για δυο μέλη του Προεδρείου της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών, τους Βασίλη Φαϊτά και Βανέσσα Παναγιώτα Ντέγκα, τα οποία αναφέρουν σε κοινή δήλωσή τους πως «η Πολιτεία οφείλει να προστατεύσει τη δημόσια υγεία μέσα στις συνθήκες της πανδημίας, χωρίς να υπερβαίνει τα όρια του Κράτους Δικαίου».
Ειδικότερα, ολόκληρη ανακοίνωση της Συντονιστικής Επιτροπής της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, η οποία συνεδρίασε εκτάκτως χθες υπό την προεδρία του Προέδρου Δημήτρη Βερβεσού, έχει ως εξής:
«1. Βιώνουμε μία πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, με απροσδιόριστη διάρκεια και ιδιαίτερα δυσμενείς επιπτώσεις στο οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι, την έκταση των οποίων ουδείς μπορεί σήμερα να προβλέψει με ασφάλεια. Στις εξαιρετικές αυτές συνθήκες είναι προφανές ότι δοκιμάζονται συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα.
2. Πάγια θέση του δικηγορικού σώματος είναι ότι η προάσπιση της δημόσιας υγείας αποτελεί και πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Τα επιμέρους μέτρα πρόληψης και προστασίας της δημόσιας υγείας πρέπει να λαμβάνονται από την Πολιτεία μετά από γνώμη των αρμόδιων υγειονομικών αρχών.
3. Στην περίπτωση σύγκρουσης συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα σε δημόσια συνάθροιση, το δικαίωμα ανάπτυξης της προσωπικότητας και το δικαίωμα προστασίας της δημόσιας υγείας και στα πλαίσια της στάθμισής τους , οι τυχόν περιορισμοί τους προκειμένου να είναι συνταγματικά ανεκτοί θα πρέπει να είναι αναγκαίοι, πλήρως αιτιολογημένοι και σύμφωνοι με την αρχή της αναλογικότητας.
4. Υπό τις επικρατούσες υγειονομικές συνθήκες, εθνικές και θρησκευτικές εορτές, επετειακές και κάθε είδους μαζικές εκδηλώσεις δεν μπορούν να γίνουν με τη μορφή που γνωρίζαμε μέχρι την εκδήλωση της πανδημίας και η λήψη περιοριστικών μέτρων, που κάμπτουν το δικαίωμα, υπό τις παρούσες εξαιρετικές συνθήκες, θεωρείται ανεκτή . Οι περιορισμοί όμως του δικαιώματος σε δημόσια συνάθροιση δεν θα πρέπει να φθάνουν μέχρι του σημείου προσβολής και κατάργησης του σκληρού πυρήνα του. Η πάγια αυτή θέση του δικηγορικού σώματος για τις δημόσιες συναθροίσεις έχει εκφραστεί ενόψει και της ψήφισης του ν. 4703/2020.
5. Η σχετική απόφαση του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας, η οποία εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 68 παρ. 2 της από 20.3.2020 ΠΝΠ, που κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4683/2020, θεωρούμε ότι πρέπει να είναι πλήρως αιτιολογημένη και να εδράζεται σε προηγούμενη ad hoc αιτιολογημένη γνώμη της Εθνικής Επιτροπής προστασίας της Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού, όπως απαιτείται, άλλωστε, από την άνω εξουσιοδοτική διάταξη.
Προς τούτο, ο Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας και ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη οφείλουν να δώσουν στη δημοσιότητα την γνώμη της αρμόδιας Επιτροπής επί του θέματος αυτού, η οποία είναι και η μόνη που μπορεί να δικαιολογήσει την σωρευτική έκταση του τόσο δραστικού περιορισμού του συνταγματικού δικαιώματος σε δημόσια υπαίθρια συνάθροιση, όπως αυτός οριοθετείται στην απόφαση του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας.
Σε περίπτωση που δεν υπάρχει η άνω ad hoc γνώμη της αρμόδιας Επιτροπής, ο Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας θα πρέπει να αναθεωρήσει την απόφασή του ως προς την έκταση του χρονικού διαστήματος της απαγόρευσης (επί 4ήμερο περίπου), την τοπική έκταση ισχύος της (σε όλη την Επικράτεια) και τον αριθμό των προσώπων (4 και άνω), που απαγορεύεται να συμμετέχουν σε δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις, ώστε να μην τίθενται ζητήματα αναλογικότητας.
6. Το δικηγορικό σώμα τοποθετήθηκε επί του θέματος αυτού, ως οφείλει εκ του θεσμικού του ρόλου, σύμφωνα με το άρθρο 90 Κώδικα Δικηγόρων. Μας προβληματίζει η θέση συνδικαλιστικών φορέων λειτουργών της δικαιοσύνης, οι οποίοι τοποθετούνται διαφορετικά όταν η προάσπιση της δημόσιας υγείας αφορά στο μείζονος σημασίας δικαίωμα του πολίτη στην πρόσβαση στη Δικαιοσύνη και διαφορετικά όταν αφορά στο δικαίωμα σε δημόσια συνάθροιση και ταυτόχρονα με τη θέση τους αυτή δύνανται να επηρεάσουν την κρίση δικαστών- μελών τους που θα κληθούν να εκδικάσουν σχετικές υποθέσεις.
7. Το δικηγορικό σώμα θα τιμήσει την επέτειο του Πολυτεχνείου με την κατάθεση στεφάνου από αντιπροσωπεία του, με την τήρηση των προβλεπόμενων μέτρων».
Η δήλωση των διοικητικών δικαστών
Στην κοινή δήλωσή τους τα μέλη του Προεδρείου της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών Βασίλης Φαϊτάς εφέτης ΔΔ, Γενικός Γραμματέας της Ένωσης και Βανέσσα Παναγιώτα Ντέγκα Πρόεδρος Πρωτοδικών ΔΔ και Ταμίας της Ένωσης, αναφέρουν τα εξής: «Συνυπογράφουμε κατά λέξη την από 15/11/2020 δημόσια τοποθέτηση της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων με τίτλο «Σύνταγμα και απαγόρευση συναθροίσεων» που έχει ως εξής:
Με την υπ’ αριθμό 1029/8/18 (ΦΕΚ 5046 Β’/ 14-11-2020) απόφαση του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας αποφασίστηκε η απαγόρευση όλων των δημόσιων υπαίθριων συγκεντρώσεων στο σύνολο της Επικράτειας για το διάστημα από 15 Νοεμβρίου και ώρα 06.00’ μέχρι 18 Νοεμβρίου 2020 και ώρα 21.00’, στις οποίες συμμετέχουν 4 ή και περισσότερα άτομα με την απειλή επιβολής κυρώσεων.
Το άρθρο 11 παρ. 2 του Συντάγματος ορίζει ότι «υπαίθριες συναθροίσεις μπορούν να απαγορευτούν με αιτιολογημένη απόφαση της αστυνομικής αρχής γενικά αν εξαιτίας τους επίκειται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια…». Η γενική απαγόρευση δεν παύει και αυτή να αφορά συγκεκριμένη συνάθροιση η οποία έχει εξαγγελθεί για ορισμένο τόπο και χρόνο με το ένα ή άλλο περιεχόμενο. Δεν μπορεί να επεκταθεί σε απαγόρευση και κάθε άλλης συνάθροισης σε ολόκληρη γεωγραφική περιοχή (πχ σε Νομό ή πολύ περισσότερο σε όλη την Επικράτεια) διότι τούτο θα ισοδυναμούσε με αναστολή της ισχύος του άρθρου 11 του Συντάγματος κάτι που μόνο στις έκτακτες συνθήκες του άρθρου 48 του Συντάγματος (κατάσταση πολιορκίας) μπορεί να συμβεί (Σβώλου/Βλάχου, Το Σύνταγμα της Ελλάδος , Β’ , 1955, 228 και σε Κ. Χρυσόγονο, Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, έκδ. 2006, 489). Η δε ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 5 του Συντάγματος, την οποία επικαλείται η απόφαση του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας, αφορά στη λήψη ατομικών διοικητικών μέτρων περιορισμού της ελεύθερης κίνησης (πχ θέση σε καθεστώς καραντίνας συγκεκριμένου πολίτη) και δεν βρίσκει έδαφος εφαρμογής στις μαζικές υπαίθριες συναθροίσεις για τις οποίες προβλέπει αποκλειστικά και μόνο το άρθρο 11. Επιπρόσθετα θα πρέπει να τονιστεί, ότι για τις συναθροίσεις κατά την επέτειο του Πολυτεχνείου όπως και της Πρωτομαγιάς, σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 3 του ΠΔ 73/2020 που εκδόθηκε για τη ρύθμιση ειδικότερων θεμάτων του ν. 4703/2020, δεν οφείλεται γνωστοποίηση στις Αρχές.
Η Πολιτεία οφείλει να προστατεύσει τη δημόσια υγεία μέσα στις συνθήκες της πανδημίας, χωρίς να υπερβαίνει τα όρια του Κράτους Δικαίου. Θεωρούμε ότι η σχολιαζόμενη απόφαση για γενική απαγόρευση των συναθροίσεων σε όλη την Επικράτεια βρίσκεται εκτός Συνταγματικού πλαισίου και θα πρέπει άμεσα να ανακληθεί».
Δικηγόροι για απαγόρευση συναθροίσεων: Οι περιορισμοί δεν θα πρέπει να φθάνουν μέχρι την πλήρη κατάργησή τους
