Ο πρέσβης της ΕΕ στην Ουκρανία, Μάτι Μάασικας μιλά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από το Κίεβο για τις πρώτες ημέρες του πολέμου, αλλά και για το πώς είναι η κατάσταση τώρα.
«Μια πλήρως ανεξάρτητη Ουκρανία δεν είναι κάτι που βλέπει πολύ ευνοϊκά το Κρεμλίνο. Λοιπόν, ναι, πίστευα ότι η Ρωσία θα εισέβαλε. Ταυτόχρονα, ήταν πολύ σαφές σε όποιον ήθελε να το δει ότι οι Ουκρανοί θα αντισταθούν και θα αντισταθούν σθεναρά» τονίζει ο κ. Μάασικας, ενώ επισημαίνει ότι τα ποσοστά του Βολοντίμιρ Ζελένσκι ξεπερνούν πια το 90%. Παράλληλα, σημειώνει την ενότητα που μπορεί να δείξει η ΕΕ σε δύσκολες στιγμές και ανατρέχει στο 2014 και τις ευρωπαϊκές κυρώσεις που είχαν αποφασιστεί τότε σε βάρος της Ρωσίας για την προσάρτηση της Κριμαίας. Τότε, ήταν Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Εσθονίας στην ΕΕ, ενώ η Ελλάδα είχε την κυλιόμενη προεδρία της ΕΕ. Μάλιστα, αναφέρεται συγκεκριμένα στον Έλληνα συνάδελφό του, Θεόδωρο Σωτηρόπουλο.
Εν όψει της ημέρας της Ευρώπης, στις 9 Μαΐου, ο πρέσβης της ΕΕ αναφέρει ότι «η ειρήνη δεν είναι η απουσία πολέμου. Η ειρήνη είναι καθημερινή δουλειά για να γίνουν τα επιτεύγματα βιώσιμα, να ενισχυθούν οι θεσμοί, να ενισχυθεί η συνεργασία και επίσης να ενισχυθεί η άμυνά μας, ώστε η ειρήνη να είναι βιώσιμη. Επομένως, είναι μια πολύ θλιβερή αλλά σχετική η υπενθύμιση ότι πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να διατηρήσουμε την ειρήνη στην ήπειρό μας». Τη συνέντευξη του πρέσβη της ΕΕ στην Ουκρανία, Μάτι Μάασικας, πήρε η ανταποκρίτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ στις Βρυξέλλες, Ειρήνη Ζαρκαδούλα.
Eρ: Θα ήθελα να μου περιγράψετε την κατάσταση και τι έχετε βιώσει από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στις 24 Φεβρουαρίου και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τι έχετε περάσει μέχρι να υψωθεί ξανά η σημαία της ΕΕ στο Κίεβο και ποια είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή.
Μάτι Μάασικας: Στις 24 Φεβρουαρίου, εγώ όπως και όλοι στο Κίεβο ξύπνησα από τις εκρήξεις. Μια εμπειρία την οποία οι Ευρωπαίοι νομίζαμε ότι δεν θα ξαναζήσουμε ποτέ. Δεν είναι μυστικό ότι οι πρώτες ημέρες και εβδομάδες στο Κίεβο ήταν πολύ έντονες. Το Κίεβο δέχτηκε άμεση επίθεση, έγινε μια προσπάθεια κατάληψης της πρωτεύουσας. Σχεδόν όλες οι πρεσβείες στο Κίεβο εκκενώθηκαν. Με μία εξαίρεση, τον Πολωνό πρέσβη που έμεινε στο Κίεβο. Δημιουργήσαμε έναν κόμβο στο Ρζεζόφ, στη Νοτιοανατολική Πολωνία, πιο κοντά στα ουκρανικά σύνορα για να συντονίσουμε την ανθρωπιστική βοήθεια, να συντονίσουμε τη διεθνή συνεργασία από εκεί. Μόλις σταμάτησαν οι επιθέσεις τού πυροβολικού στο Κίεβο, στις αρχές Απριλίου, επέστρεψα. Στη διπλωματία η προστιθέμενη αξία προέρχεται από την παρουσία. Πρέπει να είσαι εκεί. Αυτή η σπουδαία πόλη (το Κίεβο) ανοίγει, ο κόσμος επιστρέφει, τα εστιατόρια και οι καφετέριες ανοίγουν. Δεν λέω ότι έχει επιστρέψει στο φυσιολογικό, δεν μπορεί να είναι φυσιολογική. Είναι πρωτεύουσα μιας χώρας σε πόλεμο και οι Ρώσοι έχουν καταστήσει σαφές ότι οποιοδήποτε σημείο στην Ουκρανία μπορεί να στοχοποιηθεί από πυραύλους, αλλά αυτό είναι το μέρος που δουλεύουμε.
Ερ: Πώς είναι η καθημερινότητά σας από τότε που επιστρέψατε;
ΜΜ: Μια φορά την ημέρα τουλάχιστον πηγαίνουμε στα καταφύγια, γιατί οι σειρήνες εξακολουθούν να ηχούν. Αλλά για λίγο. Το Κίεβο χτυπήθηκε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μόνο μία φορά. Ήταν χαρακτηριστικά, η ημέρα που ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Γκουτέρες ήταν στην πόλη. Η καθημερινή μου δουλειά είναι η καθημερινή δουλειά ενός διπλωμάτη. Βγαίνω για να συναντήσω κόσμο, τις ουκρανικές Αρχές, σχεδιάζω και ενθαρρύνω την υποστήριξη της ΕΕ προς την Ουκρανία σε αυτήν την πολύ τεταμένη περίοδο.
«Πίστευα ότι η Ρωσία θα εισβάλει στην Ουκρανία»
Ερ: Μπορούσατε να πιστέψετε πριν από την έναρξη αυτού του πολέμου ότι ο Πούτιν θα εισέβαλε στην Ουκρανία και ότι οι Ουκρανοί θα μπορούσαν να δείξουν τέτοια αντίσταση;
ΜΜ: Ναι και ναι. Για τον σχεδιασμό της Ρωσίας υπήρχαν επαρκείς πληροφορίες που κοινοποιήθηκαν από και προς τους συμμάχους. Η Ουκρανία είχε πάντα μια ιδιαίτερη θέση στις αυτοκρατορικές βλέψεις της Ρωσίας. Μια πλήρως ανεξάρτητη Ουκρανία δεν είναι κάτι που βλέπει πολύ ευνοϊκά το Κρεμλίνο. Λοιπόν, ναι, πίστευα ότι η Ρωσία θα εισέβαλε. Ταυτόχρονα, ήταν πολύ σαφές σε όποιον ήθελε να το δει ότι οι Ουκρανοί θα αντισταθούν σθεναρά. Η Ουκρανία βρίσκεται σε πόλεμο από το 2014, όταν οι Ρώσοι προσάρτησαν παράνομα την Κριμαία και ξεκίνησαν έναν πόλεμο που μετατοπίστηκε προς τις περιοχές του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ. Οι Ουκρανοί χρησιμοποίησαν το χρόνο (που πέρασε) για να δημιουργήσουν έναν στρατό που είναι πολύ ικανός.
Ερ: Όλος ο κόσμος γνώρισε τον Πρόεδρο Ζελένσκι, «έναν Πρόεδρο Ζελένσκι» που δεν μπορούσε καν να φανταστεί. Θεωρείται ήρωας σε όλο τον κόσμο αυτή τη στιγμή. Από την πρώτη μέρα, δεν ήταν διατεθειμένος να αφήσει τους ανθρώπους του.
ΜΜ: Η διοίκηση που ασκεί ο Πρόεδρος Ζελένσκι θεωρείται εξαιρετική. Έμεινε εκεί, το Κίεβο δέχτηκε άμεση επίθεση. Υπήρχαν σχέδια για κατάληψη των κυβερνητικών κτιρίων, της κυβερνητικής συνοικίας όπου βρίσκεται το προεδρικό γραφείο. Αυτό ήταν γνωστό. Χρειάστηκε επίσης πολύ μεγάλο θάρρος για να μείνει. Οδηγεί το έθνος του, κάνει ό,τι καλύτερο: μιλάει, εμπνέει, όχι μόνο τους δικούς του ανθρώπους, αλλά έχει επικοινωνία και επαφές με παγκόσμιους ηγέτες και Κοινοβούλια. Τα ποσοστά αποδοχής του έχουν αυξηθεί, είναι πάνω από 90% και πολλοί άνθρωποι που ήταν δύσπιστοι για την προσωπικότητά του και την προεδρία του λένε τώρα ότι ανταποκρίθηκε στην πρόκληση.
Ερ: Πιστεύετε ότι η Ουκρανία είναι ικανοποιημένη με την ΕΕ, με την ανθρωπιστική βοήθεια, την οικονομική ή στρατιωτική βοήθεια ή ακόμα και με τη διαδικασία της υποψήφιας προς ένταξη χώρας προκειμένου η Ουκρανία να γίνει μέλος της ΕΕ;
ΜΜ: Είναι. Πρέπει να ειπωθεί. Πρόσφατα ο υπουργός Εξωτερικών Κουλέμπα είπε για μια τρίαινα -όπως το εθνόσημο της Ουκρανίας- επιθυμιών: παραδόσεις όπλων, κυρώσεις κατά της Ρωσίας και προοπτική ένταξης της Ουκρανίας. Η ΕΕ ανταποκρίθηκε επίσης στην πρόκληση. Η ΕΕ έχει ένα σχέδιο ειρήνης εδώ και δεκαετίες. Τώρα, συντονίζει τη στρατιωτική βοήθεια των κρατών μελών της προς την Ουκρανία και τη χρηματοδοτεί με 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι στιγμής. Και ίσως ακόμα περισσότερα.
Η ΕΕ έχει επιβάλει κυρώσεις κατά της Ρωσίας, οι οποίες αφορούν σε τομείς που άλλοτε ήταν αδιανόητο, όπως η αφαίρεση ρωσικών τραπεζών από το σύστημα swift. Τώρα που μιλάμε, Παρασκευή 6 Μαΐου, τα κράτη μέλη συζητούν ένα νέο πακέτο κυρώσεων που συνεπάγεται επίσης απαγόρευση εισαγωγής ρωσικού πετρελαίου. Αφορά στον ενεργειακό τομέα. Το αναφέρω γιατί αυτό ακριβώς ζητούσε πάντα η Ουκρανία. Η διαδικασία της αίτησης ένταξης που υπέγραψε ο Πρόεδρος Ζελένσκι την πιο μαύρη ώρα, πέμπτη ημέρα του πολέμου, προχώρησε με πρωτόγνωρους ρυθμούς. Για εμάς που γνωρίζουμε την ιστορία και τη διαδικασία τής διεύρυνσης, έχει προχωρήσει πολύ γρήγορα. Βοήθησε επίσης το γεγονός ότι, εφόσον έχουμε μια πολύ βαθιά και συνολική συμφωνία σύνδεσης που έχει τεθεί σε ισχύ εδώ και πέντε χρόνια, γνωρίζουμε ήδη πολλά πράγματα για την Ουκρανία από αυτά που χρειάζεται να επιτύχει μια υποψήφια χώρα. Αυτή η διαδικασία βρίσκεται στα χέρια της Επιτροπής, η οποία αξιολογεί τη συμμόρφωση της Ουκρανίας με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης και οι Ουκρανοί, φυσικά, περιμένουν τα αποτελέσματα αυτής της αξιολόγησης και στη συνέχεια την ετυμηγορία των κρατών μελών το συντομότερο δυνατό.
«Η ΕΕ τις πιο σκοτεινές ώρες μπορεί να δράσει από κοινού»
Ερ: Παρά τα ισχυρά πακέτα κυρώσεων και την άνευ προηγουμένου ενότητα στην ΕΕ, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένοι επικριτές κατά της ΕΕ που μιλούν για γραφειοκρατία και ότι αργεί. Τι απαντάτε σε αυτούς;
ΜΜ: Δείτε πόσο γρήγορα και ομαλά υιοθετούνται αυτά τα πακέτα. Δείτε την πρώτη αντίδραση… Το πρώτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συνεκλήθη λιγότερο από 12 ώρες μετά την έναρξη του πολέμου. Κοιτάξτε πώς η Επιτροπή κατέληξε σε ένα σχέδιο για τη μείωση της εξάρτησής μας από τους ρωσικούς παρόχους ενέργειας. Τις πιο σκοτεινές ώρες, η ΕΕ μπορεί να ενεργήσει από κοινού. Εκπροσωπούσα τη χώρα μου στην ΕΕ το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε παράνομα την Κριμαία και εγκρίθηκαν τα πρώτα πακέτα κυρώσεων. Ήταν η ελληνική Προεδρία που καθοδήγησε αυτές τις συζητήσεις και ο καλός Έλληνας συνάδελφός μου Θεόδωρος Σωτηρόπουλος, ως Έλληνας πρέσβης, πολύ σταθερά και πολύ ομαλά συντόνιζε τις αποφάσεις. Έτσι, η ΕΕ στις πιο σοβαρές στιγμές είναι σε θέση να δράσει από κοινού.
«Πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να διατηρήσουμε την ειρήνη στην ήπειρό μας»
Ερ: Τη Δευτέρα 9 Μαΐου είναι η Ημέρα της Ευρώπης. Γιορτάζουμε την ειρήνη και την ενότητα, ωστόσο τώρα έχουμε πόλεμο στη γειτονιά μας. Τι σηματοδοτεί φέτος η Ημέρα της Ευρώπης;
ΜΜ: Πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα για να διατηρηθεί η ειρήνη. Ειρήνη δεν σημαίνει απουσία πολέμου. Η ειρήνη είναι καθημερινή δουλειά για να είναι βιώσιμα τα επιτεύγματα, να ενισχυθούν οι θεσμοί, να ενισχυθεί η συνεργασία και επίσης να ενισχυθεί η άμυνά μας, ώστε και η ειρήνη να είναι βιώσιμη. Επομένως, είναι μια πολύ θλιβερή αλλά σχετική η υπενθύμιση ότι πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να διατηρήσουμε την ειρήνη στην ήπειρό μας.
