Η εποχή της ολοένα και πιο διευρυμένης πρόσβασης στις Νέες Τεχνολογίες (ή Τεχνολογίες Αιχμής) και της συμμετοχής στην ταυτόχρονη πραγματικότητα του φυσικού και του εικονικού κόσμου γίνεται πλέον όλο και πιο αισθητή για τον καθένα μας ξεχωριστά.
Νέες υποσχέσεις και τεχνολογικές δυνατότητες, όπως αυτές ξεδιπλώνονται στο πεδίο της Τεχνητής Νοημοσύνης, της Κβαντο- υπολογιστικής, των Μαζικών Δεδομένων, των Βιοτεχνολογιών, των Νέων Υλικών, των Προηγμένων Τεχνολογιών Ανίχνευσης, της Ρομποτικής και των Αυτόνομων Οχημάτων έχουν διαφοροποιήσει ποσοτικά και ποιοτικά τη σχέση μας με την συνολική συνδεδεμένη πραγματικότητα που λέγεται Κυβερνοχώρος.
Ως πολίτες του Κυβερνοχώρου κινούμαστε καθημερινά πέρα από τοπικά κι εθνικά σύνορα, δίχως ψηφιακή βίζα ή διαβατήριο, μέσω διαθέσιμων τεχνολογικών εργαλείων (πλατφορμών κι εφαρμογών), σε μια εποχή κορύφωσης της λειτουργίας των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό αναδύονται νέες ευκαιρίες και νέες δυνατότητες για ατομική και συλλογική ανάπτυξη, προοπτικές καινοτομίας και νέων ανακαλύψεων, με στόχο την ευημερία μας.
Μολονότι η Νέα Τεχνολογική Πραγματικότητα εξελίσσεται με ρυθμούς που υπερβαίνουν ταχύτητες κι αντανακλαστικά σε ατομικό επίπεδο, έρχονται στην επιφάνεια Νέες Προκλήσεις, οι οποίες αναδιατάσσουν τις σχέσεις ατόμων και κοινωνιών, απειλώντας το status quo των πολιτών του Κυβερνοχώρου.
Απειλές, οι οποίες χαρακτηρίζονται από την υβριδικότητα και την ασυμμετρία τους, όπως είναι οι διάφορες κυβερνοεπιθέσεις (με πρόσφατα παραδείγματα τις επιθέσεις στα πληροφοριακά συστήματα υποστήριξης και λειτουργίας διεθνών αεροδρομίων), η δημιουργία και η διακίνηση ψεύτικων ειδήσεων, οι εκτεταμένες διαρροές ευαίσθητων πληροφοριών και προσωπικών δεδομένων, η δημιουργία και η διακίνηση επιβλαβούς κι επικίνδυνου ψηφιακού περιεχομένου (όπως είναι το υλικό σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης παιδιών), η αυξημένη τάση αλίευσης δεδομένωνμε σκοπό την χειραγώγηση και την εξαπάτηση σε βάρος ευάλωτων και ανυποψίαστων πολιτών του Κυβερνοπολιτών.
Με τα δεδομένα αυτά το ερώτημα που γεννάται και χρήζει κάθε φορά συγκεκριμένης απάντησης είναι εάν υπάρχει η κατάλληλη προετοιμασία για την διαχείριση της -πολλές φορές- χαοτικής κατάστασης που δημιουργείται εξαιτίας των Νέων Απειλών και Προκλήσεων.
Αυτό συνεπάγεται Νέες Ανάγκες για νέες ικανότητες και δυνατότητες που θα πρέπει να έχουμε στη διάθεση μας για να μπορέσουμε να σταθούμε στο νέο δυναμικό περιβάλλον.
Δυνατότητες που θα σημαίνουν και ταυτόχρονες αλλαγές σε θεσμικό πλαίσιο, με νέους ικανούς μηχανισμούς, με αναβαθμισμένους υπάρχοντες μηχανισμούς αντιμετώπισης των συνολικών απειλών του Κυβερνοχώρου, οι οποίες όταν πραγματώνονται δημιουργούν το Έγκλημα στον Κυβερνοχώρο, η αύξηση του οποίου επιβεβαιώνει την αποτυχία της έννοιας της Κυβερνοασφάλειας.
Πρόληψη και καταστολή στο νέο τοπίο σημαίνει επικαιροποίηση ξεπερασμένου νομικού πλαισίου, εκπαίδευση μηχανισμών στο πλαίσιο της δημοκρατικής διάκρισης των λειτουργιών κι εξουσιών (Νομοθετική, Εκτελεστική και Δικαστική), προηγμένη εξειδίκευση του ανθρώπινου στελεχιακού δυναμικού, αξιοποίηση νέων εργαλείων όπως αυτό της ΤΝ, και κυρίως κατάλληλης προετοιμασίας όλων των πολιτών του Κυβερνοχώρου μέσα από αντίστοιχους εγγραμματισμούς (κι όχι μόνο ψηφιακό).
Επιστέγασμα της συλλογικής προσπάθειας θα πρέπει να είναι η δημιουργία ικανού πλαισίου Τεχνοηθικής (ως ένα σημαντικό κομμάτι της Βιοηθικής), το οποίο προϋποθέτει ουσιαστικό διάλογο των ενδιαφερόντων μερών κοινωνίας και ακαδημαϊκής πραγματικότητας, αναζήτηση σκοπών και στόχων ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα.
Η αντιφατικότητα που βιώνουμε σήμερα από την μια πλευρά με την εκθετική αύξηση των τεχνολογιών αιχμής κι από την άλλη η βραδυκίνητη αντίδραση, στα όρια πολλές φορές της απάθειας, στις εμφαινόμενες απειλές και προκλήσεις (γραφειοκρατική εν πολλοίς αγκύλωση) έχει ένα σημαντικό αντίκτυπο και κόστος σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.
Η ταχύτητα των αλγορίθμων της παρούσας εποχής του Κυβερνοχώρου μπορεί μεν να εξελίσσει το εργαλείο της ΤΝ όμως δεν μπορεί να διασφαλίσει βασικές έννοιες όπως η δημοκρατία και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αφού η μεροληψία των δεδομένων και η αδιαφάνεια διευρύνουν την κοινωνικοοικονομική ανισότητα, συμβάλλουν στην υπερμεγέθυνση των νέων πολιτικοτεχνολογικών ελίτ, μη αφήνοντας ζωτικό χώρο για τις κοινωνικές πλειοψηφίες ή τις ευάλωτες ανθρώπινες μειοψηφίες.
Αυτό που μπορεί να γίνει στην κοινωνική μικροκλίμακα είναι η ατομική κινητοποίηση κι εγρήγορση, μέσα από την ατομική υπέρβαση και προσαρμογή στα νέα δεδομένα, και η ταυτόχρονη αναζήτηση ικανής συλλογικής έκφρασης κι αποτύπωσης του νέου Λόγου, προϊόν πάντοτε της κριτικής σκέψης και της φυσικής νοημοσύνης, το πιο ισχυρό αντίδοτο στην «θεοποίηση» της ΤΝ.
Η διαμόρφωση ικανού πολιτικού λόγου κι επιχειρήματος απαιτεί την θετική διάθεση για συνεισφορά με ιδέες και προτάσεις, εφικτές στην ενεστώσα τεχνολογική πραγματικότητα.
Ο εκσυγχρονισμός θεσμών όπως, η εκπαίδευση, η υγεία και η δικαιοσύνη, ίσως να αποτελούν και την ενδεδειγμένη απάντηση για τις απειλές που αναδύονται εντός κι εκτός του «ψηφιακού νέφους» και της «θάλασσας» του Κυβερνοχώρου.
Νέες Τεχνολογίες, Νέες Προοπτικές, Νέες Απειλές απαιτούν Νέες Αντιλήψεις πάντοτε όμως ανθρώπινες κι εφικτές.
Γράφει ο Γιώργος Παπαπροδρόμου
Αντιστράτηγος ε.α.
Πτυχιούχος Νομικής ΑΠΘ – Δικαστικός Γραφολόγος
Ειδικός σε θέματα Αντιμετώπισης Εγκλημάτων στον Κυβερνοχώρο
