Σύντομα οι ιδιοκτήτες παλαιών ΙΧ στην Ελλάδα θα αντιμετωπίσουν σημαντικούς περιορισμούς καθώς η Ε.Ε. παραμένει αμετακίνητη στη στρατηγική της για καθαρότερους δρόμους και καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος.
Η κατεύθυνση είναι ξεκάθαρη. Συγκεκριμένα, οι παλαιοί και ρυπογόνοι στόλοι θα βγουν σταδιακά εκτός κυκλοφορίας, είτε μέσω απαγορεύσεων εισόδου σε μεγάλα αστικά κέντρα είτε μέσω πιο αυστηρών προτύπων ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Το ερώτημα πλέον δεν είναι το «αν», αλλά το «πότε» και με ποιον τρόπο θα επηρεαστεί ο κάθε οδηγός.
Η Ε.Ε. ετοιμάζει ένα αυστηρό πλαίσιο που θα μπορούσε να θέσει άνω του 40% των ελληνικών αυτοκινήτων εκτός κυκλοφορίας, δεδομένου ότι η χώρα μας διαθέτει τον πιο γερασμένο στόλο στην Ευρώπη.
Στην Ελλάδα, τα οχήματα άνω των 15 ετών αποτελούν σχεδόν το 45% του συνολικού στόλου.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ανακοινώσει ακόμη ενιαία ημερομηνία για υποχρεωτική απόσυρση ανά κατηγορία Euro, ωστόσο ήδη εφαρμόζεται ο περιορισμός πρόσβασης σε οχήματα παλαιότερων προδιαγραφών σε μεγάλες πόλεις της Ευρώπης μέσω Ζωνών Χαμηλών Εκπομπών (LEZ/ZFE/ZBE).
Οι κανόνες για την ποιότητα του αέρα γίνονται όλο και πιο αυστηροί ενόψει του 2030.
Έτσι, το παλιό αυτοκίνητο δεν καταργείται άμεσα παντού, αλλά σταδιακά χάνει πρόσβαση εκεί όπου ζει και κινείται η πλειονότητα των πολιτών
. Επιπλέον, επιβάλλονται οικονομικά αντικίνητρα όπως αύξηση τελών κυκλοφορίας, πιο αυστηροί έλεγχοι στα ΚΤΕΟ και διάφορα άλλα μέτρα που καθιστούν ασύμφορη τη διατήρησή τους.
Από τις 10 Δεκεμβρίου 2024 τέθηκαν σε ισχύ οι νέοι κανόνες για την ποιότητα του αέρα με την αναθεωρημένη Οδηγία AAQD.
Τα κράτη-μέλη έχουν προθεσμία έως τις 11 Δεκεμβρίου 2026 να ενσωματώσουν τη νομοθεσία και έως το 2030 να επιτύχουν τα νέα, πολύ χαμηλότερα όρια εκπομπών.
Η μη συμμόρφωση συνεπάγεται διαδικασίες παράβασης και πιθανές κυρώσεις.
Επιπλέον, από το 2035 σταματούν οι πωλήσεις νέων αυτοκινήτων με εκπομπές CO₂, γεγονός που επιταχύνει την ανανέωση στόλου σε όλη την Ε.Ε.
Παραδείγματα από την Ευρώπη
-
Γαλλία: Το σύστημα Crit’Air αυστηροποιείται. Στο Παρίσι από 1 Ιανουαρίου 2025 απαγορεύονται οχήματα Crit’Air 3 (βενζίνη Euro 2-3, diesel Euro 4).
-
Ιταλία: Στην Ποΐα Κοιλάδα επιβάλλονται εποχικοί αποκλεισμοί ακόμη και για diesel Euro 5 από 1 Οκτωβρίου 2025.
-
Γερμανία: Πολλές πόλεις επιτρέπουν είσοδο μόνο με «πράσινο σήμα», με απαγορεύσεις για diesel Euro 4 και κατά τόπους Euro 5.
-
Ισπανία: Ο Νόμος 7/2021 υποχρεώνει όλες τις πόλεις άνω των 50.000 κατοίκων να εφαρμόζουν Ζώνες Χαμηλών Εκπομπών έως το 2025.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα;
Ο μέσος όρος ηλικίας του στόλου στην Ε.Ε. είναι 12,5 έτη, ενώ στην Ελλάδα φτάνει τα 17,5 έτη, γεγονός που επιβαρύνει τις εκπομπές, την οδική ασφάλεια και φέρνει πιο κοντά πρόστιμα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η χώρα έχει ήδη καταδικαστεί για υπερβάσεις PM10 στη Θεσσαλονίκη και αντιμετωπίζει διαδικασίες και για NO₂.
Τι μπορεί να γίνει στην Ελλάδα
Χωρίς κρατική στήριξη για αντικατάσταση ή κοινωνική μίσθωση καθαρότερων οχημάτων (social leasing), το κόστος θα μετακυλιστεί στους πιο ευάλωτους οδηγούς. Προγράμματα τέτοιου τύπου ήδη εφαρμόζονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και δείχνουν υψηλή ζήτηση. Η Ελλάδα πρέπει να αξιοποιήσει εθνικούς πόρους, Ταμεία Συνοχής και RRF.
Η πρόταση της Ε.Ε. για Οχήματα Τέλους Κύκλου Ζωής δεν σημαίνει μαζικές κατασχέσεις ή απαγορεύσεις επισκευών. Στόχος είναι ένας καθαρότερος κύκλος ζωής, με καλύτερη ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση εξαρτημάτων. Η πραγματική πίεση προέρχεται από τις ζώνες περιορισμένης πρόσβασης και τα νέα όρια ρύπων.
Φυσικά για τον Έλληνα οδηγό, η «απόσυρση» δεν θα επιβληθεί με ένα ενιαίο ευρωπαϊκό διάταγμα, αλλά με μέτρα που θα καθιστούν το παλιό αυτοκίνητο ολοένα και πιο ακριβό στη χρήση. Με τον ελληνικό στόλο να γερνά ταχύτερα από τον μέσο όρο της Ε.Ε., είναι κρίσιμη η εφαρμογή εθνικών πολιτικών για τα Euro 1-4, ώστε η μετάβαση να είναι δίκαιη, ρεαλιστική και να αποφευχθούν περιβαλλοντικά και κοινοτικά πρόστιμα.
