Το δικαίωμα στην άσκηση κριτικής σε πολιτικά και δημόσια πρόσωπα ακόμη και αν αυτή ασκείται με έντονο τρόπο, διαφυλάσσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) με μια σημαντική απόφαση που εξέδωσε.
Με την απόφασή του το Δικαστήριο, αφού θέτει τα όρια στην ελευθερία της έκφρασης, επισημαίνει ότι οι πολιτικοί σε σχέση με τους πολίτες οφείλουν να αποδέχονται το ύψιστο επίπεδο κριτικής, όταν αυτή φυσικά είναι αποδεκτή και δεν προσβάλλει την προσωπικότητα τους.
Με το σκεπτικό αυτό το ΕΔΑΔ δικαίωσε τον Ρώσο πολιτικό και συγγραφέα, Eduard Savenko, ο οποίος κατά τη διάρκεια ζωντανής συζήτηση που είχε το 2007 με δημοσιογράφους ραδιοφωνικού σταθμού, εξέφρασε την άποψη ότι τα δικαστήρια της Μόσχας ελέγχονται από τον δήμαρχο της.
Το θέμα της ζωντανής ραδιοφωνικής συζήτησης ήταν ο σχολιασμός δικαστικής απόφασης που επικύρωνε την άρνηση των αρχών της Μόσχας να εγκρίνουν τη διεξαγωγή διαδήλωσης, γνωστή και ως η Πορεία των Αντιρρησιών. Ο Eduard Savenko ήταν ένας εκ των ηγετών ομάδας συνασπισμού της αντιπολίτευσης που συμμετείχε στην οργάνωση τέτοιων διαδηλώσεων.
Θεωρώντας τον εαυτό του θιγμένο από το σχόλιο του Eduard Savenko, ο Δήμαρχος της Μόσχας κατέθεσε αγωγή εναντίον του για δυσφήμιση. Το Εφετείο της Μόσχας έκανε δεκτή την αγωγή και έκρινε ότι ο Ε. Savenko με το επίμαχο σχόλιο του υπονόμευσε την εμπιστοσύνη των πολιτών στις αρχές καθώς και ότι προκάλεσε ηθική βλάβη στο Δήμαρχο, ο οποίος δεν ήταν απλός πολίτης αλλά αιρετός αντιπρόσωπος του κράτους.
Με το σκεπτικό αυτό το Εφετείο επιδίκασε στο Δήμαρχο το πλήρες ποσό της αποζημίωσης που είχε ζητήσει, υποχρεώνοντας τον Ε. Savenko και τον εκπρόσωπο του ραδιοφωνικού σταθμού να καταβάλλουν στο Δήμαρχο έκαστος 500.000 ρούβλια (περίπου 14.000 ευρώ). Στη συνέχεια ο Ρώσος συγγραφέας και πολιτικός ζήτησε να καταβάλλει το ποσό της αποζημίωσης με δόσεις αλλά τα δικαστήρια απέρριψαν το αίτημα του με αποτέλεσμα ο ίδιος να εγκαταλείψει τη χώρα του.
Όπως αναφέρει το echrcaselaw.com, το ΕΔΑΔ εξετάζοντας τη συγκεκριμένη υπόθεση έπειτα από προσφυγή του Ρώσου συγγραφέα, διαπίστωσε ότι υπήρξε παρέμβαση στο δικαίωμά του στην ελευθερία της έκφρασης.
Σύμφωνα με το δικαστήριο του Στρασβούργου, ο προσφεύγων ήταν αρχηγός συνασπισμού αντιπολίτευσης και προέβη στα επίμαχα σχόλια κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης στο ραδιόφωνο σχετικά με την χορήγηση δικαστικής άδειας για την διενέργεια διαδήλωσης. Η δήλωσή του αφορούσε θέματα δημόσιου συμφέροντος, όπως η άσκηση πολιτικών δικαιωμάτων και η λειτουργία του δικαστικού σώματος. Ζητήματα τα οποία σύμφωνα με το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) προστατεύονταν από την ελευθερία της έκφρασης.
Το ΕΔΑΔ έκρινε ακόμη ότι το επίπεδο αποδεκτής κριτικής πρέπει να είναι υψηλότερο στους πολιτικούς απ΄ ό,τι στους ιδιώτες.
Πλέον, σημαντική θεωρείται όμως η κρίση των δικαστών του ΕΔΑΔ, σύμφωνα με την οποία τα μεγάλα ποσά αποζημίωσης σε περιπτώσεις δυσφήμησης θα μπορούσαν να έχουν επιβαρυντικό αποτέλεσμα στην ελευθερία της έκφρασης. Μάλιστα, όπως κρίθηκε στην προκειμένη περίπτωση η αποζημίωση που υποχρεώθηκε να καταβάλλει ο προσφεύγων στον Δήμαρχο της Μόσχας, ήταν ιδιαίτερα υψηλή σε σχέση με άλλες υποθέσεις δυσφήμησης που είχαν εκδικαστεί στη Ρωσία.
Ακόμη το ΕΔΑΔ, διαφώνησε με την κρίση του ρώσικου δικαστηρίου σχετικά με τον ισχυρισμό ότι η προσβολή της προσωπικότητας ενός αιρετού προσώπου είχε μεγαλύτερη αξία από εκείνη ενός απλού πολίτη. Μια τέτοια δικαστική ερμηνεία, σύμφωνα με το δικαστήριο του Στρασβούργου, δεν είναι συμβατή με την προσέγγιση της ΕΣΔΑ, η οποία επισημάνει ότι ένα δημόσιο πρόσωπο όπως ο δήμαρχος της Μόσχας, οφείλει να αποδέχεται την έντονα διατυπωμένη κριτική.
Με το σκεπτικό αυτό το ΕΔΑΔ υποχρέωσε τη Ρωσία να καταβάλει στον Ε. Savenko το ποσό των 11.700 ευρώ ως αποζημίωση και το ποσό των 7.800 ευρώ για ηθική βλάβη που υπέστη
Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων: Οι πολιτικοί οφείλουν να δέχονται την έντονη κριτική
