Έμφαση στην αντιμετώπιση και αποτροπή παραβάσεων που συνδέονται με μεγάλο αριθμό ατυχημάτων δίνει ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) που ψηφίζεται σήμερα (10/6) στη Βουλή.
Ο νέος ΚΟΚ προβλέπει πολύ υψηλά πρόστιμα για τους οδηγούς που παρανομούν, ενώ εισάγει την έννοια της υποτροπής για όσους συνεχίζουν να υποπίπτουν στις ίδιες παραβάσεις.
Η χρήση του κινητού τηλεφώνου, η παραβίαση του «κόκκινου», η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και η παραβίαση του ορίου ταχύτητας επιφέρουν ποινές που ξεκινούν από τα 350 ευρώ και φτάνουν τις 8 χιλιάδες ευρώ, ανάλογα την παράβαση. Ενώ ο οδηγός θα στερηθεί το δίπλωμα από δύο μήνες έως και τέσσερα χρόνια.
ΚΟΚ: Οι αλλαγές έχουν στόχο «να προστατέψουν τους οδηγούς από τους επικίνδυνους οδηγούς»
Ο νέος ΚΟΚ έχει δημιουργήσει κόντρα με τους οδηγούς ταξί, αφού τους αποκλείει από τις λεωφορειολωρίδες, με εξαίρεση μόνο την επιβίβαση και αποβίβαση όταν δεν παρεμποδίζεται λεωφορείο, καθώς και κατά τις νυχτερινές ώρες.
Επίσης, τα ταξί μηδενικών ρύπων και ειδικού τύπου ΑμεΑ θα κινούνται ελεύθερα.
Νέος ΚΟΚ: Τα πρόστιμα για κινητά, όρια ταχύτητας και λεωφορειολωρίδες
Οι ποινές ξεκινούν από τα 350 ευρώ και αυστηροποιούνται, σε περίπτωση υποτροπής, φθάνοντας ακόμη και στην αφαίρεση του διπλώματος για 8 έτη.
Για τη χρήση κινητού τηλεφώνου χωρίς την πρόκληση ατυχήματος ο σημερινός ΚΟΚ προβλέπει την αφαίρεση της άδειας οδήγησης αλλά και των πινακίδων για 60 ημέρες. Με βάση τον υπό αναθεώρηση ΚΟΚ προβλέπεται χρηματικό πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες.
Σε περίπτωση υποτροπής, το πρόστιμο για τη χρήση κινητού (χωρίς την πρόκληση ατυχήματος) ανεβαίνει στα 1.000 ευρώ, ενώ το δίπλωμα αφαιρείται για 180 ημέρες.
Σε περίπτωση δεύτερης υποτροπής επιβάλλεται πρόστιμο 2.000 ευρώ και η άδεια οδήγησης αφαιρείται για 1 έτος.
Εάν βέβαια ο οδηγός προκαλέσει ατύχημα που επιφέρει βαριά σωματική βλάβη ή θάνατο, επιβάλλονται οι ποινές του Ποινικού Κώδικα για την επικίνδυνη οδήγηση.
Μία από τις βασικότερες μεταβολές αφορά τη μεταφορά της ευθύνης αποκλειστικά στον οδηγό.
Μέχρι σήμερα, οι κυρώσεις συχνά περιλάμβαναν την αφαίρεση πινακίδων και αδειών κυκλοφορίας του οχήματος. Πλέον, αυτό καταργείται.
Οι ποινές θα επιβάλλονται αποκλειστικά στο φυσικό πρόσωπο που οδηγεί, γεγονός που αλλάζει ριζικά την αντίληψη περί ευθύνης στην οδική συμπεριφορά.
Δεν θα αφαιρούνται πλέον πινακίδες ή άδειες κυκλοφορίας, αλλά οι κυρώσεις εστιάζουν στο φυσικό πρόσωπο που διαπράττει την παράβαση, ανεξαρτήτως σε ποιον ανήκει το όχημα.
Νέος ΚΟΚ: Πρόστιμα για παραβάσεις και στους πεζούς
Μια ιδιαίτερα πρωτοποριακή διάταξη του νέου ΚΟΚ εισάγει διοικητικά πρόστιμα και για πεζούς που δεν τηρούν βασικούς κανόνες κυκλοφορίας.
Συγκεκριμένα:
30 ευρώ πρόστιμο προβλέπεται για πεζούς που παραβιάζουν ερυθρό σηματοδότη ή δεν χρησιμοποιούν τις προβλεπόμενες διαβάσεις.
Αντίστοιχα, για τους οδηγούς που παραβαίνουν τον ίδιο κανόνα, το πρόστιμο ανέρχεται στα 700 ευρώ, ενώ προβλέπεται και αφαίρεση διπλώματος για έναν μήνα.
Αυτή η ρύθμιση σηματοδοτεί για πρώτη φορά μια συστημική προσπάθεια περιορισμού της ανομίας και από την πλευρά των πεζών, αναγνωρίζοντας τη σημασία όλων των χρηστών του οδικού δικτύου.
Νέος ΚΟΚ: Ισόπεδες διαβάσεις – Μηδενική ανοχή στις παραβιάσεις
Μεγάλο βάρος δίνεται στην παραβίαση σιδηροδρομικών διαβάσεων, ένα θέμα που επανειλημμένα έχει προκαλέσει τραγικά περιστατικά. Ο νέος ΚΟΚ ενισχύει τις κυρώσεις δραστικά:
Η παράκαμψη κινητών εμποδίων ή φωτεινής σηματοδότησης σε σιδηροδρομική διάβαση κατατάσσεται στην Κατηγορία Ε4 (υψηλού κινδύνου).
Επισύρει πρόστιμο 1.200 ευρώ και επιτόπου αφαίρεση άδειας οδήγησης για 60 ημέρες.
Επιπλέον, ενεργοποιούνται ποινικές διατάξεις, καθώς η πράξη θεωρείται ικανή να προκαλέσει κίνδυνο για την ανθρώπινη ζωή.
Όπως υπογράμμισε πρόσφατα ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών, Κωνσταντίνος Κυρανάκης, παραβάσεις αυτού του τύπου αντιμετωπίζονται πλέον και ως ποινικά αδικήματα, με προβλεπόμενες ποινές κάθειρξης έως 10 έτη, εφόσον διαταραχθεί η ασφάλεια της κυκλοφορίας.
Νέος ΚΟΚ: Παραδείγματα από τα νέα πρόστιμα και τις ποινές
Αυστηρότερος είναι ο νέος ΚΟΚ με τις ποινές που προβλέπονται να είναι κλιμακωτές ανάλογα με τη φύση της παράβασης, αλλά και αν υπάρχουν και παραβάτες που έχουν υποπέσει επανειλημμένα στα ίδια παραπτώματα. Επίσης υπάρχουν και πρόνοιες για αυξημένες κυρώσεις στην περίπτωση που ο παραβάτης εμπλακεί σε ατύχημα.
Στις παραβάσεις, για τις οποίες θα εφαρμόζονται κλιμακωτές ποινές περιλαμβάνονται η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη ή STOP, η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση, η μεγάλη υπέρβαση του ορίου ταχύτητας, οι «κόντρες» και η οδήγηση μοτοσυκλέτας χωρίς κράνος.
Στόχος είναι οι μετακινήσεις να γίνουν πιο ασφαλείς για όλους και να προστατευθούν ανθρώπινες ζωές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της νέας δομής ποινών αποτελεί η αντιμετώπιση της χρήσης κινητού τηλεφώνου, που το 2024 ήταν η 3η αιτία πρόκλησης τροχαίων στην Ελλάδα.
Σήμερα, ανεξαρτήτως της πρόκλησης ατυχήματος, η χρήση κινητού επισύρει αφαίρεση άδειας οδήγησης και πινακίδων για 60 ημέρες.
Εφεξής, εάν η παράβαση δεν προκαλέσει ατύχημα, προβλέπεται πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες, όμως στην πρώτη υποτροπή η χρηματική ποινή υπερδιπλασιάζεται στα 1.000 ευρώ και η απώλεια της άδειας ανέρχεται στις 180 ημέρες.
Εάν ο οδηγός επαναλάβει ξανά την παράβαση, καταλογίζεται πρόστιμο 2.000 ευρώ και στέρηση άδειας για ένα έτος. Σε περίπτωση, δε, πρόκλησης ατυχήματος, η πρώτη υποτροπή επισύρει πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για τέσσερα έτη.
Για τη δεύτερη υποτροπή προβλέπεται πρόστιμο 4.000 ευρώ και 8ετής αφαίρεση άδειας οδήγησης.
Ανεξαρτήτως όμως εάν πρόκειται για την πρώτη, τη δεύτερη ή την τρίτη παράβαση, υπάρχει πια και ποινική διάσταση για την πρόκληση ατυχήματος, η οποία δεν υπήρχε στο παρελθόν. Με βάση το άρθρο 290Α του Ποινικού Κώδικα, επιβάλλεται κάθειρξη έως 10 έτη εάν προκλήθηκε βαριά σωματική βλάβη ή βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις, κάθειρξη 10 έως 20 ετών σε περίπτωση θανατηφόρου τροχαίου και μέχρι ισόβια αν χαθούν πολλές ζωές.
Δεύτερο παράδειγμα κλιμακωτών ποινών αποτελεί η χρήση κράνους από δικυκλιστές. Σχεδόν τέσσερις στους 10 νεκρούς από τροχαία δυστυχήματα στην Ελλάδα το 2023 επέβαιναν σε δίτροχο, ενώ τα ποσοστά χρήσης κράνους συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη είναι χαμηλά, ειδικά για τους συνεπιβάτες. Σήμερα προβλέπεται αφαίρεση άδειας οδήγησης και πινακίδων για 60 ημέρες, ενώ οι συνεπιβάτες κινδυνεύουν απλά με πρόστιμο 50 ευρώ.
Πλέον, η μη χρήση κράνους επισύρει πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες, όμως στην πρώτη υποτροπή ο κατ’ επανάληψη παραβάτης θα είναι αντιμέτωπος με πρόστιμο 1.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για έξι μήνες, ποινές που διπλασιάζονται σε περίπτωση δεύτερης υποτροπής. Στο ενδεχόμενο που ο συνεπιβάτης δεν φορά κράνος, τόσο αυτός όσο και ο οδηγός τιμωρούνται με πρόστιμο 350 ευρώ, ακόμα κι αν ο τελευταίος φορούσε το δικό του.
Σχετικά με την οδήγηση σε κατάσταση μέθης, η οποία υπολογίζεται πως σχετίζεται με το 25% των θανάτων στην άσφαλτο στην Ελλάδα το 2024, ο ΚΟΚ προβλέπει τρία επίπεδα επήρειας, με αυστηρότερες κυρώσεις για όσους πιάνουν το τιμόνι έχοντας καταναλώσει μεγαλύτερες ποσότητες αλκοόλ.
Η πρώτη κατηγορία αφορά τους οδηγούς που έχουν 0,50 έως 0,80 γραμμάρια ανά λίτρο αίματος, οι οποίοι θα καλούνται να καταβάλουν πρόστιμο 350 ευρώ και θα χάνουν το δίπλωμά τους για 30 ημέρες.
Εάν ανιχνευθεί ποσότητα 0,80 έως 1,10 γραμμαρίων στο κυκλοφορικό τους, το πρόστιμο ανέρχεται στα 700 ευρώ και η άδεια οδήγησης παραδίδεται για 90 ημέρες.
Το όχημα ακινητοποιείται υποχρεωτικά και φυλάσσεται. Για τις δύο αυτές κατηγορίες:
- η πρώτη υποτροπή επισύρει 1.000 χρηματική ποινή και στέρηση διπλώματος για 180 ημέρες.
- Τυχόν δεύτερη υποτροπή ισοδυναμεί με πρόστιμο της τάξης των 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για έναν χρόνο.
Στην τρίτη κατηγορία ανήκουν οι οδηγοί που διαπιστώνεται ότι έχουν περισσότερο από 1,10 g/l στο αίμα τους.
Στην πρώτη παράβαση επιβάλλεται πρόστιμο 1.200 ευρώ, αφαίρεση διπλώματος για έξι μήνες, ακινητοποίηση και φύλαξη του οχήματος. Η κλιμάκωση των ποινών σε περίπτωση υποτροπής προβλέπει πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για επτά χρόνια μετά την πρώτη υποτροπή και 10ετή στέρηση διπλώματος συν 4.000 ευρώ πρόστιμο για τη δεύτερη υποτροπή.
Στο ποινικό σκέλος, ο δράστης αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης από δύο μήνες έως πέντε χρόνια, αφαίρεση των στοιχείων κυκλοφορίας του οχήματος για 10 μέρες μέχρι έξι μήνες. Και εδώ εφαρμόζεται το άρθρο 290Α του Ποινικού Κώδικα.
Ένα ακόμα παράδειγμα είναι η παραβίαση STOP, με την οποία συνδεόταν το 16% των ατυχημάτων στον Ελλάδα το 2022.
Σήμερα δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα στην πρόκληση ή μη ατυχήματος, κάτι που αλλάζει, μαζί με την κλιμάκωση των ποινών για τους κατά συρροή παραβάτες.
Χωρίς την πρόκληση ατυχήματος, η πρώτη παράβαση συνοδεύεται από πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες.
Για όσους επαναλάβουν την παράβαση το πρόστιμο «σκαρφαλώνει» στα 1.000 ευρώ και η απώλεια του διπλώματος επεκτείνεται στις 180 ημέρες. Η δεύτερη υποτροπή σημαίνει 2.000 ευρώ πρόστιμο.
Σε περίπτωση πρόκλησης ατυχήματος η πρώτη ποινή είναι 700 ευρώ πρόστιμο και στέρηση άδειας για 60 ημέρες, τυχόν υποτροπή οδηγεί σε πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για τέσσερα έτη.
Νέα υποτροπή επισύρει 4.000 ευρώ πρόστιμο αλλά και ο δράστης χάνει το δίπλωμά του για μία 8ετία. Και εδώ ισχύουν οι ποινές του άρθρου 290Α του Ποινικού Κώδικα.
