«Ουδείς που σπουδάζει ή διαμένει ήδη στο εξωτερικό θίγεται», ξεκαθαρίζουν πηγές του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, αναφορικά με τις ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου «Χάρτης μετάβασης των Ενόπλων Δυνάμεων στη Νέα Εποχή», το οποίο έχει κατατεθεί στη Βουλή.
Το νομοσχέδιο στοχεύει, μεταξύ άλλων, στη θέσπιση ενός νέου μοντέλου στρατιωτικής θητείας, με εξορθολογισμό του πλαισίου χορήγησης αναβολών και απαλλαγών.
Κατά την παρουσίασή του, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας υπογράμμισε ότι η εκπλήρωση της θητείας αποτελεί συνταγματική υποχρέωση, όπως προβλέπεται στο άρθρο 4 παρ. 6 του Συντάγματος, σημείο στο οποίο επανήλθε και κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου στη Διαρκή Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής.
Το ισχύον καθεστώς για κατοίκους εξωτερικού
Σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο (πριν τις νέες διατάξεις), μόνιμος κάτοικος εξωτερικού θεωρείται όποιος έχει συμπληρώσει επτά συνεχή έτη διαμονής για λόγους βιοπορισμού ή έντεκα έτη αθροιστικά, συμπεριλαμβανομένων των σπουδών στην αλλοδαπή.
Με τη συμπλήρωση του 33ου έτους ηλικίας παρέχεται η δυνατότητα εξαγοράς της θητείας, έναντι 810 ευρώ ανά μήνα, μετά από υποχρεωτική παρουσία 20 ημερών σε Κέντρο Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων.
Όσοι έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό και διαμένουν εκτός Ελλάδας έως την ενηλικίωσή τους θεωρούνται αυτοδικαίως κάτοικοι εξωτερικού, με υποχρέωση τρίμηνης θητείας και δικαίωμα εξάμηνης παραμονής στη χώρα κατ’ έτος μέχρι την εκπλήρωσή της.
Τι συμβαίνει στην πράξη για όσους φεύγουν μετά τα 18
Για όσους μετακινούνται στο εξωτερικό μετά την ενηλικίωση, με τη λήξη της αναβολής σπουδών έως το 28ο έτος, θεωρούνται ανυπότακτοι. Ωστόσο, έχουν τη δυνατότητα να παραμένουν στην Ελλάδα έως 30 ημέρες κατ’ έτος χωρίς συνέπειες, διατηρώντας το δικαίωμα εισόδου έως τα 33, οπότε και μπορούν να εξαγοράσουν τη θητεία τους.
Όπως επισημαίνουν πηγές του υπουργείου, τα τελευταία χρόνια η κατάχρηση των ευνοϊκών αυτών διατάξεων έχει οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των απαλλαγών από τη στράτευση.
Ενδεικτικά, την τελευταία πενταετία, 22.000 από τους 36.000 συνολικά ανυπότακτους προέρχονται από κατοίκους εξωτερικού.
Στο ίδιο διάστημα, 46.000 άτομα απαλλάχθηκαν για λόγους υγείας, εκ των οποίων το 75% για ψυχικά νοσήματα. Συνολικά, οι Ένοπλες Δυνάμεις χάνουν περίπου 16.500 στρατεύσιμους ετησίως από τις δύο αυτές κατηγορίες, όταν ο μέσος αριθμός κατατασσόμενων ανέρχεται σε 35.000 τον χρόνο. Πρόκειται για απώλειες που ξεπερνούν το 30% του διαθέσιμου ανθρώπινου δυναμικού.
Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Δένδιας είχε σημειώσει χαρακτηριστικά στη Βουλή:
«Είναι λογικό να δεχθούμε τέσσερις ταξιαρχίες Ι5 με ιδιωτικό χαρτί γιατρού, τη στιγμή που η χώρα αντιμετωπίζει υπαρξιακή απειλή; Γι’ αυτό φέρνουμε διάταξη που απαιτεί βεβαίωση από δημόσιο νοσοκομείο».
Τι αλλάζει με το νέο νομοσχέδιο
Όπως διευκρινίζουν πηγές του υπουργείου, οι νέες διατάξεις αφορούν αποκλειστικά όσους συμπληρώνουν το 18ο έτος ηλικίας μετά την ψήφιση του νόμου. Κατά συνέπεια, κανένας φοιτητής ή εργαζόμενος που διαμένει ήδη στο εξωτερικό δεν επηρεάζεται, ενώ προβλέπεται μεταβατική περίοδος 15 ετών.
Στο νέο καθεστώς, για να χαρακτηριστεί κάποιος κάτοικος εξωτερικού θα πρέπει να έχει ξεκινήσει τη διαμονή του εκτός Ελλάδας τουλάχιστον από τα 16 έτη, ενώ η ιδιότητα αυτή θα επανεξετάζεται ανά τριετία. Παράλληλα, το δικαίωμα εξαγοράς της θητείας μετατίθεται στο 40ό έτος ηλικίας και το κόστος αυξάνεται στα 1.500 ευρώ ανά μήνα, με μεταβατική εφαρμογή πέντε ετών.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, οι ρυθμίσεις ουσιαστικά στοχεύουν σε όσους επιχειρούν να αποφύγουν τη στράτευση μέσω συνδυασμού σπουδών και επαγγελματικής δραστηριότητας στο εξωτερικό, χωρίς να πρόκειται για πραγματική μόνιμη μετανάστευση.
Για τους Έλληνες της Ομογένειας που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό, το καθεστώς παραμένει αμετάβλητο, με τρίμηνη θητεία και δικαίωμα εξάμηνης παραμονής στην Ελλάδα μέχρι την εκπλήρωσή της.
Το σκεπτικό της ρύθμισης
Όπως τονίζεται, το δημογραφικό πρόβλημα σε συνδυασμό με το έως σήμερα «χαλαρό» πλαίσιο θα επιδείνωνε περαιτέρω μια ήδη κρίσιμη κατάσταση, δημιουργώντας παράλληλα δύο κατηγορίες πολιτών: Εκείνους που είχαν τη δυνατότητα να αποφύγουν τη στράτευση μέσω σπουδών στο εξωτερικό και εκείνους που φοιτούσαν στην Ελλάδα και εκπλήρωναν κανονικά τη συνταγματική τους υποχρέωση.
Η νέα νομοθετική παρέμβαση επιχειρεί να αποκαταστήσει αυτή την ανισορροπία, καταλήγουν πηγές του υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
