Στο πλαίσιο της προαναγγελθείσας αντικατάστασης του νομικού πλαισίου για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία, η ΠΟΕΣ υποβάλει την πρώτη και κύρια αλλαγή η οποία αφορά την αυστηροποίηση της εφαρμογής του υφιστάμενου πλαισίου στις ΕΔ.
Όπως προκύπτει από το έγγραφο, το πρόβλημα στις ΕΔ δεν αφορά τόσο τη μη ύπαρξη πλαισίου, όσο τη μη εφαρμογή του.
Η ΠΟΕΣ αναφέρει στο έγγραφό της ότι ένα από τα σοβαρότερα ζητήματα που απασχολεί την Ομοσπονδία μας είναι και αυτό της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία, που, δυστυχώς, αποδεδειγμένα έχει σοβαρότατα προβλήματα εφαρμογής στις ΕΔ. Επακόλουθο αυτών των προβλημάτων είναι η επί της ουσίας μη εφαρμογή του νόμου στην πράξη, παρά μόνο κατ΄ όνομα.
Εν όψει της αναθεώρησης του (α) σχετικού Κώδικα (ΚΝΥΑΕ) και υπό το πνεύμα Ημερίδας για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία που διοργάνωσε το Υπουργείο τον περασμένο Δεκέμβριο, η Ομοσπονδία μας θα συνδράμει με κάθε τρόπο στην ουσιαστική βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Προκειμένου να γίνει αυτό, θα απαιτηθεί μια ουσιαστική αυστηροποίηση του πλαισίου εφαρμογής, ευπάθεια που αναγνωρίστηκε τόσο από το Υπουργείο, όσο και από τους κοινωνικούς εταίρους που ανέπτυξαν τις θέσεις τους στο πάνελ.
Σύμφωνα με την παρα.2 του άρθρου 2 του ΚΝΥΑΕ, «Οι διατάξεις του κώδικα εφαρμόζονται και στο ένστολο προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας με εξαίρεση ορισμένες δραστηριότητες του προσωπικού αυτού που παρουσιάζουν εγγενείς ιδιαιτερότητες. Στην περίπτωση αυτή: α) για το ένστολο προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων πρέπει να εξασφαλίζεται κατά το δυνατόν η υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων στο πλαίσιο των προαναφερόμενων διατάξεων».
Η γενίκευση της ανωτέρω περιγραφής δημιουργεί διά της ασάφειάς της δύο πολύ σοβαρά παράθυρα, ώστε η Υγεία και Ασφάλεια να δύναται να μην εφαρμόζεται στις ΕΔ και να παραμένει κενό γράμμα, ακριβώς όπως διαρκώς αναδεικνύουμε. Αναφερόμαστε στους όρους «με εξαίρεση ορισμένες δραστηριότητες … που παρουσιάζουν εγγενείς ιδιαιτερότητες» και «να εξασφαλίζεται κατά το δυνατόν».
Είναι γεγονός ότι με το (β) σχετικό, μεταξύ άλλων, επιχειρήθηκε έστω έμμεσα (διά της εξαίρεσης από τον έλεγχο της Επιθεώρησης Εργασίας) να διευκρινισθούν αυτές οι «εγγενείς ιδιαιτερότητες». Εντούτοις, το αποτέλεσμα ήταν απλώς να διευρυνθεί περαιτέρω η ασάφεια και συγκεκριμένα με την παρα.Γ2: «Διευκρινίζεται ότι, σύμφωνα με το αρ.2 του ν.3850/2010 στην ελεγκτική αρμοδιότητα του Σ.ΕΠ.Ε. δεν εντάσσονται εν γένει εκείνες οι δραστηριότητες, οι οποίες παρουσιάζουν εγγενείς ιδιαιτερότητες (επιχειρησιακή εκπαίδευση, ανάπτυξη δυνάμεων, δράσεις πολιτικής προστασίας, φρούρηση εγκαταστάσεων κ.α.)»
Τα ανωτέρω, με την πάροδο των ετών, έχουν στρεβλώσει περαιτέρω την ήδη παρερμηνευμένη εικόνα περί της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία στις ΕΔ, διότι έχουν δημιουργήσει την εσφαλμένη αίσθηση πως, επειδή το γεγονός ότι το ατύχημα σε μια δραστηριότητα που εμπίπτει στις εγγενείς ιδιαιτερότητες δεν προβλέπεται να ελεγχθεί από την Επιθεώρηση Εργασίας, τότε αυτό συνεπάγεται και ότι οι δραστηριότητες υπό εγγενείς ιδιαιτερότητες δεν υπόκεινται στις ανά περίπτωση διατάξεις περί Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία. Θα αναφέρουμε δύο ενδεικτικά παραδείγματα:
α. Εκπαίδευση Ειδικών Δυνάμεων. Τα στελέχη διέρχονται από συγκεκριμένες εκπαιδεύσεις σε συγκεκριμένες εγκαταστάσεις. Η επιχειρησιακή εκπαίδευση προφανώς εμπεριέχει αυξημένο κίνδυνο ο οποίος υπό συνθήκες οφείλει να υπαχθεί στις εξαιρέσεις του (β) σχετικού. Η συντήρηση και η ορθή λειτουργία, ή ακόμα και η πιστοποίηση των εγκαταστάσεων και των χρησιμοποιούμενων μέσων, όμως, δεν μπορεί να εξαιρεθεί. Θα υπενθυμίσουμε το θάνατο Αξιωματικού του ΠΝ το 2010 κατά τη διάρκεια εκπαίδευσής του (πτώση από ύψος λόγω κακής συντήρησης επιμέρους εξαρτημάτων). Η κακή συντήρηση δεν μπορεί να εξαιρεθεί από τις σχετικές πρόνοιες.
β. Κατά τη διάρκεια ενός πλου πολεμικού πλοίου δύναται να λάβει χώρα επιχειρησιακή εκπαίδευση, ή ακόμα και αντιμετώπιση περιστατικού υπό πραγματικές συνθήκες. Προφανώς και ανάλογα με την περίπτωση οι συνθήκες αυτές δύνανται να υπαχθούν στις εξαιρέσεις του (β) σχετικού, ωστόσο η γενικότερη κατάσταση του πλοίου ή του πληρώματος (πχ ορθά συντηρημένες ή καθαρισμένες εγκαταστάσεις, προσωπικό που έχει ξεκουραστεί κλπ) δεν μπορούν να τεθούν σε οποιοδήποτε καθεστώς εξαίρεσης. Για παράδειγμα, αν στέλεχος κατά τη διάρκεια επιχειρησιακής εκπαίδευσης απωλέσει την ισορροπία του λόγω ολισθηρότητας στο δάπεδο στο πλαίσιο καθαριότητας και υποστεί κάταγμα στο χέρι κατά την πτώση, ο τραυματισμός δεν μπορεί να θεωρηθεί αποτέλεσμα που σχετίζεται με την επιχειρησιακή εκπαίδευση και να αντιμετωπιστεί ως «εξαίρεση».
Θα υπενθυμίσουμε ότι, τα φαινόμενα σοβαρών προβλημάτων υγείας που, εμφανώς, σχετίζονται με τις επαγγελματικές ασθένειες και σύνδρομα που οφείλονται σε ψυχοκοινωνικούς παράγοντες (όπως τα καρδιολογικής φύσεως) έχουν αυξηθεί, όπως αντίστοιχα δείχνουν να έχουν αυξηθεί περιστατικά αυτοχειρίας. Αυτά τα στοιχεία επιβεβαιώθηκαν για το γενικό σύνολο του εργατικού πληθυσμού, κατά την Ημερίδα, όπου δεν υπήρξαν στοιχεία για τους στρατιωτικούς, κάτι που δεν μας προκαλεί καμία έκπληξη.
Όλα τα ανωτέρω επιβεβαιώνονται με το χειρότερο τρόπο που αποδεικνύει ότι στις ΕΔ δεν υπάρχει καν η ορθή κουλτούρα να αντιμετωπισθούν οι στρατιωτικοί ως εργαζόμενοι και συνοψίζονται στη μη τήρηση, ή έστω πλημμελή τήρηση σε κάποιες περιπτώσεις, Ατομικών Ιατρικών Φακέλων, υποχρέωση που εσφαλμένα θεωρείται ότι αφορά μόνο το πολιτικό προσωπικό.
Κυρία Υπουργέ.
Η Ομοσπονδία μας θα συμφωνήσει με τη γενικότερη διαπίστωση που αναπτύχθηκε κατά την Ημερίδα του Υπουργείου, ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στην τήρηση του νόμου. Ειδικώς ως προς τις Ένοπλες Δυνάμεις, η πρόνοια τήρησης οφείλει να είναι ρητή, δίχως περιθώρια για παράθυρα. Κατόπιν τούτου και εμμένοντας στο πνεύμα ότι το ασφαλές εργασιακό περιβάλλον είναι ανθρώπινο Δικαίωμα, προτείνουμε τη βελτίωση του υφιστάμενου πλαισίου ως εξής:
«Άρθρο…
Ειδικές Περιπτώσεις Εφαρμογής
Όλες οι Υπηρεσίες, Μονάδες, Εγκαταστάσεις και δομές όλων των ειδών και όλων των επιπέδων εσωτερικής ιεραρχίας των Ενόπλων Δυνάμεων έχουν πλήρη αντιστοιχία με τις έννοιες των «επιχειρήσεων» ή «εκμεταλλεύσεων» κατά τα οριζόμενα στον παρόντα νόμο και υπόκεινται πλήρως στις διατάξεις του παρόντος νόμου εφαρμόζονται, εφόσον δεν ορίζεται αλλιώς.
Ως εργοδότης ορίζεται ο Υπουργός Άμυνας. Υπεύθυνοι έναντι του νόμου στο όνομα του εργοδότη καθορίζεται ο Διοικητής κάθε Υπηρεσίας με ευθύνη που αφορά συνολικά την Υπηρεσία της διοίκησής του.
Το σύνολο των εργαζομένων στις ΕΔ, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών και του προσωπικού μαθητείας, νοείται ως εργαζόμενοι, ανεξαρτήτως επιμέρους εργασιακής σχέσης ή ιδιαιτεροτήτων αυτής.
Από τις διατάξεις του παρόντος νόμου εξαιρούνται μόνο οι δραστηριότητες που σχετίζονται καθ’ ολοκληρίαν και αποκλειστικά σε επιχειρησιακές δραστηριότητες (πραγματικές ή εκπαίδευσης) και που δεν σχετίζονται με παράγοντες ανεξάρτητους από αυτές τις δραστηριότητες. Οι χρησιμοποιούμενες εγκαταστάσεις, εξοπλισμοί και κάθε άλλο μέσον δεν συνυπολογίζονται στο επιχειρησιακό κομμάτι εφόσον το συμβάν ή ατύχημα ή δυστύχημα τεκμηριωμένα οφείλεται σε ενέργεια ή παράλειψη που σχετίζεται με την κατάσταση αυτών των εγκαταστάσεων, εξοπλισμών ή άλλων μέσων.
Ειδικώς για τις επιχειρησιακές δραστηριότητες, οι υπεύθυνοι έναντι του νόμου οφείλουν να έχουν διασφαλίσει την ύπαρξη των ορθών εργασιακών συνθηκών καθ’ όλη τη διάρκεια των δραστηριοτήτων.
Εξαιρέσεις του προσωπικού των ΕΔ (συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών και του προσωπικού μαθητείας) σε θέματα παρακολούθησης της Υγείας και βελτιστοποίησης των συνθηκών εργασίας δεν επιτρέπονται. Τυχόν αντικρουόμενες διατάξεις στο οικείο κανονιστικό και θεσμικό πλαίσιο των ΕΔ με τον παρόντα νόμο, παύουν να ισχύουν από δημοσιεύσεως στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Άρθρο….
Μεταβατικές Διατάξεις
…………….
… Ειδικώς για την περίπτωση των Ενόπλων Δυνάμεων, εντός έξι μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας οφείλει να γνωστοποιήσει στο Υπουργείο Εργασίας και την Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρησης Εργασίας:
α. Τους υπεύθυνους έναντι του νόμου στο όνομα του εργοδότη για όλες τις Υπηρεσίες των ΕΔ.
β. Όλες τις δραστηριότητες που εξαιρούνται από τις αρμοδιότητες της Επιθεώρησης Εργασίας συνοδευόμενες από τεκμηριωμένους λόγους εξαίρεσής τους.»
